คนไทยเกิดน้อยกว่าตาย ความเสี่ยงใหญ่เศรษฐกิจไทย เมื่อประเทศมีแรงงานลดลง
เศรษฐกิจของประเทศไม่ได้เติบโตจากเครื่องจักรธุรกิจเพียงอย่างเดียว แต่ยังขึ้นอยู่กับ “โครงสร้างประชากร” ซึ่งสำคัญมากเพราะเป็นแรงขับเคลื่อนทั้งการผลิต การบริโภค และรายได้ของรัฐ หากโครงสร้างประชากรเปลี่ยน เช่น คนวัยแรงงานลดลง ขณะที่คนสูงอายุเพิ่มขึ้น ย่อมกระทบโดยตรงต่อขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ และนั่นคือสิ่งที่ประเทศไทยกำลังเผชิญอยู่ในขณะนี้
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
คนไทยเกิดน้อยกว่าเสียชีวิต 5 ปีซ้อน
ประเทศไทยกำลังเข้าสู่ยุคที่ “คนเกิดน้อยกว่าเสียชีวิต” ต่อเนื่องกันเป็นปีที่ 5 นับตั้งแต่ปี 2564 ถึงปัจจุบันและในปี 2568 ปัญหายิ่งชัดเจนขึ้น
ข้อมูลจากศูนย์วิจัยกสิกรไทย (KResearch) ระบุว่า ในช่วง 9 เดือนแรกของปี 2568 มีเด็กเกิดใหม่เพียง 309,644 คน ลดลง 10% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า ในขณะที่จำนวนผู้เสียชีวิตยังคงเพิ่มขึ้น ส่งผลให้จำนวนประชากรรวมของไทยอาจต่ำกว่า 66 ล้านคน ภายในสิ้นปีนี้
โดยจังหวัดที่มีสถานการณ์ “คนเกิดน้อยกว่าเสียชีวิต” มากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่ นครราชสีมา ขอนแก่น และร้อยเอ็ด โดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งกำลังกลายเป็น “พื้นที่สีแดง” ของปัญหาประชากรลดลง โดย 9 เดือนแรกของปี 68 พื้นที่สีแดงเข้ม ที่มีคนเกิดน้อยกว่าคนเสียชีวิตมีกว่า 4,000 คน ส่วนพื้นที่สีแดง คนเกิดน้อยกว่าคนเสียชีวิต ราว 3,000 -4,000 คน ซึ่งนอกจากอีกสานแล้วลักษณะดังกล่าวยังกระจายอยู่หลายจังหวัดทุกภาคของประเทศไทยอีกด้วย
วิกฤตโครงสร้างประชากร - เมื่อคนวัยทำงานลดลง
การที่ประชากรไทยเกิดน้อยลงในขณะที่จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น จึงทำให้สัดส่วนประชากรไทยเปลี่ยนไปอย่างมีนัยสำคัญ จากข้อมูลของ UN World Population Prospects (2567) พบว่า
- ปี 2547 ประเทศไทยมีคนวัยแรงงาน (15–59 ปี) คิดเป็น 68% ของประชากรทั้งหมด ขณะที่ผู้สูงอายุ (60ปีขึ้นไป) ในขณะนั้นมีสัดส่วนเพียง 10% ของประชากรทั้งหมด
- ปี 2567 วัยแรงงานลดลงเหลือ 64% ในขณะที่จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นมาเป็น 21 % ของประชากรทั้งหมด
- และคาดว่าในปี 2593 จำนวนวัยแรงงานของไทยจะลดลงเหลือเพียง 52% ขณะที่สัดส่วนผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) จะพุ่งขึ้นแตะ 36% ขณะที่เด็กเกิดใหม่จะมีส่วนเหลือเพียง 12% ของประชากรทั้งหมด
ข้อมูลนี้คือสัญญาณเตือนว่าประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่ “สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์” ซึ่งไม่ใช่เพียงเรื่องประชากรเท่านั้น แต่หมายถึง “แรงขับทางเศรษฐกิจ” ที่กำลังอ่อนแรงลงเรื่อย ๆ
3 ความเสี่ยงใหญ่ที่ต้องเผชิญเมื่อสังคมสูงวัยหนักขึ้น
- ขาดแคลนแรงงาน เมื่อคนวัยทำงานลดลงอย่างต่อเนื่อง ภายในปี 2593 วัยแรงงานจะเหลือเพียง 52% ของประชากรทั้งหมด ส่งผลให้หลายภาคอุตสาหกรรมขาดแรงขับในการผลิต และต้นทุนแรงงานเพิ่มสูงขึ้น
- แนวโน้มการบริโภคลดลง โครงสร้างประชากรที่มีผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้น ทำให้กำลังซื้อโดยรวมของประเทศลดลง เพราะกลุ่มนี้มีรายได้คงที่หรือรายได้ลดลงหลังเกษียณ ส่วนจำนวนวัยแรงงานลดลงรายได้สุทธิก็น้อยลงตามไปด้วย
- ภาระทางการคลังเพิ่มขึ้น รัฐต้องใช้งบประมาณด้านสวัสดิการรายได้และสุขภาพเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง เฉลี่ยปีละกว่า 7% (CAGR 2558–2568) เพื่อรองรับผู้สูงอายุและผู้พึ่งพิงในระบบ
ทั้งหมดนี้สะท้อนว่า “วิกฤตประชากร” ไม่ได้เป็นแค่เรื่องของจำนวนคน แต่คือปัญหาเชิงโครงสร้างที่จะกดดันเศรษฐกิจไทยในระยะยาว
ทางรอดของเศรษฐกิจไทย…ในยุคสังคมสูงวัย
ข้อมูลจากศูนย์วิจัยกสิกรไทย ระบุว่า ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น หน่วยงานเศรษฐกิจและภาคธุรกิจจำเป็นต้องปรับตัวอย่างจริงจัง โดยมีประเด็นสำคัญที่ต้องติดตาม 2 เรื่อง
1.การเพิ่มผลิตภาพแรงงาน (Productivity)
การส่งเสริมให้ใช้เทคโนโลยีมากขึ้น การพัฒนาแรงงานผ่าน Upskill/Reskill และการเคลื่อนย้ายแรงงานจากภาคที่มีผลิตภาพต่ำ ไปยังภาคที่มีมูลค่าสูงขึ้น เช่น อุตสาหกรรมเทคโนโลยี การแพทย์ และพลังงานสะอาด
2.การขยายอายุเกษียณอย่างเหมาะสม
ข้อเสนอให้เลื่อนอายุเกษียณเป็นอีกแนวทางหนึ่ง แต่ยังต้องพิจารณาอย่างรอบด้าน ทั้งอายุที่เหมาะสม กรอบเวลาการดำเนินการ รวมถึงความพร้อมของภาคธุรกิจด้วย
วิกฤตประชากรคือโจทย์ใหญ่ของชาติ
เมื่อคนไทยเกิดน้อยลงและคนทำงานลดลงทุกปี การเติบโตทางเศรษฐกิจจะยิ่งชะลอตัว หากประเทศไทยต้องการรักษาความสามารถในการแข่งขันไว้ในโลกอนาคต การลงทุนใน “คน” จึงสำคัญไม่แพ้การลงทุนใน “ทุน” หรือ “เทคโนโลยี”
