ทำไมแบงก์ใหญ่ไม่เชื่อใจ พากันถอนตัวจาก Net Zero Banking Alliances
เมื่อวานนี้ (13 สิงหาคม 2568) ศูนย์วิจัยธนาคารกสิกรไทยเผยแพร่บทความที่ว่าธนาคารใหญ่หลายแห่งในสหรัฐฯ และสหราชอาณาจักรถอนตัวจาก Net Zero Banking Alliances ซึ่งทำให้สั่นคลอนกระแส ESG ทั่วโลก
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
รู้จัก NZBA
Net Zero Banking Alliances คือความร่วมมือระหว่างธนาคารทั่วโลกที่มุ่งมั่นจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้เป็นศูนย์ (Net Zero) ภายในปี 2050 ก่อตั้งโดยThe United Nations Environmental Programme Finance Initiative (UNEP-FI) ในปี 2021 NZBA กำหนดเป้าหมายระยะกลางทุก 5 ปีและรายงานความคืบหน้าอย่างโปร่งใสปัจจุบันมีธนาคารชั้นนำจาก 44 ประเทศเป็นสมาชิกกว่า 125 ธนาคาร
UNEP-FI กล่าวถึงความก้าวหน้าของกลุ่มว่า ขณะนี้มีธนาคารในเครือข่าย NZBA มากกว่า 100 แห่งที่ได้กำหนดเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภาคส่วนต่าง ๆ ภายในปี 2030 อย่างเป็นอิสระและอ้างอิงตามหลักวิทยาศาสตร์ โดยใช้สถานการณ์จำลองที่ทำให้ภาวะโลกร้อนอยู่ในระดับ 1.5°C โดยเว็บไซต์ UNEP-FI แสดงเป้าหมายของแต่ละสมาชิกและกำหนดเป้าหมายชัดเจน
แต่ดูเหมือนว่าแนวทางการดำเนินงานที่เคร่งครัดของ NZBA จะสร้างความกดดันและเสียงวิจารณ์ให้ธนาคารทั่วโลกถอนตัว
กางเหตุผลทำไมธนาคารใหญ่ถอนตัว
เป้าหมายกดดัน
ยิ่งดำเนินการนานขึ้น NZBA ดูเหมือนจะมีข้อกำหนดผูกพันธ์ที่เข้มงวดขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะเมื่อได้รับอิทธิพลจาก Science Based Targets initiative (sbti) และ Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ) ทำให้ความเป็น “สมาชิกอย่างสมัครใจ” มีน้อยลง
ไม่ยืดหยุ่น
ธนาคารหลายแห่งสะท้อนว่า มีการปรับเปลี่ยนกฎเกณฑ์ของ NZBA ที่อาจทำให้การดำเนินงานขัดต่อกฎหมายสหรัฐฯ เนื่องจากโครงการที่เกี่ยวข้องกับ ESG ต้องเผชิญกับกระแสต่อต้านทางการเมืองที่เพิ่มขึ้น บางรัฐขู่ว่าจะดำเนินคดีหรือคว่ำบาตรสถาบันการเงินที่ถูกมองว่าต่อต้านเชื้อเพลิงฟอสซิล
หลายธนาคาร โดยเฉพาะธนาคารที่พึ่งพาการดำเนินการเกี่ยวกับเชื้อเพลิงฟอสซิล ยังวิจารณ์ว่า NZBA ขาดความยืดหยุ่นในการวางแผน และมองข้ามความเป็นจริงในการดำเนินงาน
ค้านนโยบายทรัมป์
สื่อหลายสำนักวิเคราะห์ว่า การถอนตัวของธนาคารสัญชาติอเมริกันเป็นผลมาจากนโยบายต่อต้าน ESG ของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ และการสนับสนุนการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล และมองว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเป็น “เรื่องหลอกลวง”
หลายธนาคารทยอยถอนตัว
ธนาคารยักษ์ใหญ่หลายแห่งทยอยถอนตัวออกจาก NZBA ตั้งแต่ปลายปี 2024-2025 ประกอบไปด้วย ธนาคาร 6 แห่งจากสหรัฐฯ : JPMorgan Chase, Morgan Stanley, Citi, BofA, Goldman Sachs, Wells Fargo, และ Bank of America ธนาคารจากสหราชอาณาจักร อย่าง Barclays และ HSBC ยังรวมถึงธนาคารสัญชาติสวิตเซอร์แลนด์ UBS ก็ประกาศถอนตัวในเดือนนี้เช่นกัน
Bank of America ถอนตัวออกเมื่อเดือนธันวาคม 2024 ด้วยเหตุผลด้านความเป็นอิสระ ขณะที่ Morgan Stanley ถอนตัวออกเมื่อเดือนมกราคม 2025 ด้วยเหตุผลด้านกระแสต่อต้านทางการเมือง และ HSBC ที่เพิ่งถอนตัวเมื่อเดือนกรกฎาคม 2025 ถอนตัวด้วยเหตุผลด้านการบริหารเกินขอบเขต และความอิสระในการดำเนินงาน
ด้านธนาคารอังกฤษอย่าง HSBC ยืนยันว่าจะดำเนินการกลยุทธ์ลดก๊าซเรือนกระจกต่อไป แต่ต้องการความเป็นอิสระในการดำเนินงานมากขึ้น และเผยแพร่แถลงการณ์บนเว็บไซต์ ส่วนหนึ่งมีความว่า
“เราจะยังคงสนับสนุนลูกค้าจากทุกภาคส่วนในการเดินหน้าสู่เป้าหมายลดคาร์บอนของพวกเขา ด้วยการตระหนักรู้ว่าการเปลี่ยนผ่านสู่ Net Zero ไม่ได้เป็นเส้นตรง หรือมีความสม่ำเสมอในทุกภาคส่วน ตลาด หรือภูมิภาค กลยุทธ์ของเราคือ เสนอทางออกทางการเงินที่เป็นรูปธรรมต่อลูกค้า ที่ช่วยสนับสนุนกระบวนการลดก๊าซเรือนกระจกในระยะยาว ในขณะเดียวกันก็ส่งเสริมความมั่นคงด้านพลังงาน และตอบสนองความต้องการด้านเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมต่อเศรษฐกิจทุกวันนี้”
ด้าน NZBA เอง ประณามการถอนตัวของ HSBC ฌ็อง มาร์แตง ผู้อำนวยการร่วมฝ่ายการมีส่วนร่วมขององค์กรกล่าวถึงการถอนตัวครั้งนี้ว่า
“เราขอประณามการตัดสินใจของ HSBC อย่างรุนแรง ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสัญญาณที่น่ากังวลเกี่ยวกับความมุ่งมั่นของธนาคารในการแก้ไขวิกฤตสภาพภูมิอากาศ นี่เป็นการส่งสารที่เป็นผลเสียต่อรัฐบาลและบริษัทต่าง ๆ แม้จะมีความเสี่ยงทางการเงินจากภาวะโลกร้อนที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ รวมถึงคลื่นความร้อน น้ำท่วม และสภาพอากาศสุดขั้วที่จะตามมา”
การถอนตัวของธนาคารต่าง ๆ สะท้อนความท้าทายด้านการเงินเพื่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ศูนย์วิจัยธนาคารกสิกรไทยกล่าวว่า อาจเป็นผลลบต่อกระแสลงทุนสินทรัพย์การเงินยั่งยืนของไทย อาจลดแรงกดดันด้าน ESG ต่อบริษัทไทย และเป็นการเปิดทางให้จีนกลายเป็นผู้นำและแหล่งเงินทุนด้าน ESG มากขึ้น
