เขียวนะ แต่ไม่ยั่งยืน การปลูกกัญชากระทบ สิ่งแวดล้อมมาก โดยเฉพาะในร่ม
ไม่ใช่ทุกอย่างที่เขียวจะดีต่อสิ่งแวดล้อม และกัญชาคือหนึ่งในนั้น บทความใหม่จาก Forbes เขียนโดย Andrew DeAngelo เปิดเผยความไม่ยั่งยืนของกัญชาที่มาจากผิดพลาดในเชิงนโยบายสาธารณะและสภาพตลาด ที่ทำให้พืชสีเขียวชนิดนี้สร้างมลภาวะไม่แพ้ถ่านหิน และการปลูกดอกกัญชาที่ปลูกในร่ม 1 ปอนด์ (ราว 0.45 กิโลกรัม) มีคาร์บอนฟุตพริ้นท์มากกว่าการบินพาณิชย์แบบไป–กลับที่ไกลที่สุดในโลกเสียอีก ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น?
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ก่อนอื่นต้องเข้าใจบริบทว่า คำก่าวที่อ้างวางอยู่ฐานการปลูกกัญชาในโลกตะวันตก โดยเฉพาะสหรัฐฯ ที่การปลูกกัญชาในพื้นที่ที่มีหิมตกหนัก ต้องใช้พลังงานมหาศาล โดยเฉพาะในการให้ความร้อน ระบบระบายอากาศ เครื่องปรับอากาศ และแสงไฟ การใช้พลังงานนี้นำไปสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจก อย่างไรก็ตาม ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่อการสร้างมลภาวะของการปลูกกัญชา อย่างสารเคมีกำจัดศัตรูพืช การใช้น้ำ บรรจุภัณฑ์ การขนส่ง และการใช้ที่ดิน จะมีบทบาทต่อความยั่งยืนของอุตสาหกรรมกัญชา แต่กต้องยอมรับว่า การปลูกกัญชาในร่มถือเป็นต้นตอหลักของการปล่อยคาร์บอน
เกษตรกรกัญชาในสหรัฐฯ เผชิญข้อกำหนดนและโยบายสาธารณะหลายข้อ ที่บีบให้ต้องปลูกในร่ม เนื่องจากชุมชนและเจ้าหน้าที่รัฐมักมองว่า การปลูกกัญชาในร่มช่วยป้องกันไม่ให้คนในชุมชนได้เห็นหรือได้กลิ่นกัญชา เพราะยังมีภาพจำว่ากัญชาเป็นสิ่งไม่ดี และลืมคำนึงถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม รวมถึงกฎหมายข้ามขายกัญชาข้ามรัฐ ที่ทำให้ไม่สามารถขนส่งกัญชาที่ปลูกในพื้นที่อากาศอุ่นไปขายในพื้นที่อากาหนาวได้ และความเชื่อจากผูใช้งานที่ว่ากัญชาที่ปลูกในร่มมี “คุณภาพดีกว่า”
ในประเทศไทยนั้น ก่อนหน้านี้หลังการ “ปลดล็อกกัญชา” ปะชาชนสามารถปลูกกัญชาในครัวเรือนได้ โดยมีการแนะนำให้ปลูกทั้งแบบกลางแจ้งและในร่ม คนไทยเื่อว่าการปลูกการแจ้งเหมะกับกัญชาชนิดที่ปลูกในไทยได้ดี แต่มีความยากด้านการควบคุมปัจจัยในการแลูก เช่นแสงแดด และเสี่ยงการเกิดโรค ตรงข้มกับกาปลูกใร่ม ที่สามารถควบคุปัจจัยต่างๆ ได้มากกว่า และลดความเสี่ยงโรค-ศัตรูพืช นำมาสู่ความเชื่อที่ว่า กัญชาในร่มคุณภาพดี
อ้างอิงจากรายงาน A narrative review on environmental impacts of cannabis cultivation ปี 2021 กรปลูกกัญชาโดยทั่วปทำลายสิ่งแวดล้อมดังนี้
- การปลูกกัญชาใช้น้ำมากและอาจไม่เหมาะสม: เนื่องจากภูมิอากาศร้อนชื้น การปลูกทั้งในร่มและกลางแจ้งจำเป็นต้องใช้น้ำจำนวนมาก ซึ่งเสี่ยงต่อภาวะขาดแคลนน้ำ และอาจเบี่ยงเบนการใช้ทรัพยากรน้ำจากเกษตรกรรมหลัก นอกจากนี้หากไม่มีระบบน้ำอย่างแม่นยำ อาจนำไปสู่การปนเปื้อนทางน้ำ กระทบระบบนิเวศโดยเฉพาะในพื้นที่ชานเมืองหรือชนบท
- ผลกระทบต่อดินและระบบนิเวศป่า: การขยายพื้นที่ปลูกอาจนำไปสู่การทำลายป่าและถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า โดยพื้นที่รอบเรือนกระจกที่ใช้ปลูกกัญชามักถูกถางโล่งและเสี่ยงต่อการชะล้างหน้าดินเช่นกัน และการปลูกกัญชามีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงกับการพังทลายของดิน โดยเฉพาะในพื้นที่ลาดชัน ซึ่งมักเสี่ยงต่อการพังทลายหากไม่มีพืชคลุมดิน งานวิจัยหนึ่งใน Humboldt County แคลิฟอร์เนีย พบว่า พื้นที่ปลูกกัญชา 22% ตั้งอยู่ในบริเวณที่ลาดชันสูงซึ่งเสี่ยงต่อการพังทลายของดิน
- มลพิษที่อาจส่งผลต่อสุขภาพ: สารระเหยอินทรีย์ (BVOCs) จากกัญชาอาจส่งผลต่อคุณภาพอากาศ โดยเฉพาะการปลูกในร่มที่ไม่มีระบบกรองอากาศ นอกจากนี้พืชกัญชามีศักยภาพสูงในการดูดซับและกักเก็บโลหะหนักในดิน จึงได้รับความสนใจว่าอาจใช้เป็นพืชฟื้นฟูดินที่ปนเปื้อน (bioremediation crop) ได้ โดยสามารถดูดซับสารพิษจากดินเข้าสู่รากและสะสมไว้ในเนื้อเยื่อ เช่น ดอก ซึ่งโลหะหนักที่มักพบ ได้แก่ สารหนู แคดเมียม ตะกั่ว และปรอท
- การใช้พลังงานสูง (เฉพาะโครงสร้างในร่ม): ระบบแสงสว่าง, เครื่องปรับอากาศ, เครื่องระบายอากาศทำให้เกิดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากขึ้น งานวิจัยของ Mills ระบุว่า การผลิตกัญชาประมาณ 1 กิโลกรัมในระบบปลูกในร่มอาจปล่อย CO₂ ได้มากถึง 4,600 กิโลกรัม หรือเทียบเท่ากับการขับรถยนต์โดยสารหนึ่งคันเป็นเวลา 1 ปี หรือระยะทาง 11,414 ไมล์
แต่การจะทำให้กัญชาดีต่อสิ่งแวดล้อม ก็มีหนทางอยู่ บทความจาก Leafly เปิดเผย 4 วิธีทำอย่างไรให้กัญชาดีต่อสิ่งแวดล้อม 4 ways to make cannabis more environmentally friendly (วางยู่บนพื้นฐานสหรัฐฯ) คือ
- ลดการใช้น้ำและสารเคมี เน้นการปลูกแบบกลางแจ้ง ใช้น้ำจากแหล่งดิน หลีกเลี่ยงการใช้สารเตมีที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบทางสุขภาพ
- ลดการใช้พลาสติก เปลี่ยนมาใช้วัสดุรีไซเคิล ส่งเสริมการทำคอมโพสต์ภาชนะอินทรีย์ สร้างวงจรชีวิตสินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
- สนับสนุนผู้ผลิตที่มีมาตรการยั่งยืน
ให้ความรู้แก่ผู้บริโภค สร้างความตระหนักให้ผู้บริโภครับรู้ถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การเพิ่มอุปสงค์ของตลาดจะส่งแรงผลักดันไปยังผู้ปลูกและผู้ผลิตให้หันมาปรับปรุงการผลิตและบรรจุภัณฑ์ให้ยั่งยืนขึ้น
อ้างอิง: Forbes, Leafly, A narrative review on environmental impacts of cannabis cultivation
