สำรวจราคาข้าวแกง ผ่านรัฐบาล 4 ยุค จากจานละ 31 บาทเป็น 64 บาท
13 ปีที่ราคาข้าวแกงเปลี่ยนไปตามผู้นำ - การปรับขึ้นลงของราคาอาหาร เป็นอีกหนึ่งดัชนีวัดภาวะเศรษฐกิจและปากท้องของประชาชนได้อย่างชัดเจน เพราะอาหารคือปัจจัยพื้นฐานที่ทุกคนหลีกเลี่ยงไม่ได้ และในปัจจุบัน สินค้าในหมวดอาหารมีสัดส่วนสูงที่สุดถึง 39.55% ในการคำนวณอัตราเงินเฟ้อทั่วไปของไทย ดังนั้นแม้ภาพรวมเงินเฟ้อปัจจุบันจะอยู่ในระดับต่ำ แต่หากราคาข้าวจานเดียวหรือก๋วยเตี๋ยวชามหนึ่งขยับขึ้น ก็ย่อมกระทบต่อการใช้ชีวิตของประชาชนในทันที
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
บทความนี้อ้างอิงจากข้อมูลการสำรวจระยะยาวของ ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส ซึ่งนำโดย ดร.โสภณ พรโชคชัย ที่เก็บข้อมูลต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2555 ถึง 2568 โดยสำรวจราคาข้าวแกงและก๋วยเตี๋ยวในย่านศูนย์กลางธุรกิจกรุงเทพฯ ได้แก่ สีลม สุรวงศ์ และสาทร ซึ่งถือว่าเป็นตัวแทนที่สะท้อนมาตรฐานราคาอาหารกลางเมืองได้อย่างดี
ราคาอาหารในแต่ละรัฐบาล: ยุค พล.อ.ประยุทธ์ ราคาปรับขึ้นมากที่สุด
เริ่มต้นในปี 2555 ซึ่งอยู่ในสมัยรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ราคาอาหารในย่านสีลมอยู่ที่จานละประมาณ 31 บาท และในช่วง 3 ปีที่คุณยิ่งลักษณ์ดำรงตำแหน่ง ราคาอาหารเฉลี่ยเพิ่มขึ้นปีละ 5.2% ซึ่งถือว่าเพิ่มขึ้นในระดับปานกลาง สะท้อนภาพเศรษฐกิจที่ยังมีการจับจ่ายใช้สอยพอสมควร
ต่อมาในยุคของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ซึ่งเข้ามาบริหารประเทศหลังรัฐประหารในปี 2557 และอยู่ในตำแหน่งยาวนานถึง 9 ปี (2557–2566) ราคาข้าวแกงเพิ่มขึ้นจากราว 34 บาทในช่วงเริ่มต้นเป็นกว่า 57 บาทในปีสุดท้ายของเขา คิดเป็นการปรับเพิ่มถึง 77% หรือเฉลี่ยปีละ 6.6% ซึ่งสูงกว่าอัตราเงินเฟ้ออย่างมีนัยสำคัญ
ตัวเลขนี้จุดคำถามสำคัญว่า แม้อัตราเงินเฟ้อที่รายงานโดยทางการจะอยู่ในระดับต่ำ แต่ค่าอาหารกลับพุ่งสูงอย่างต่อเนื่อง แสดงให้เห็นถึงภาวะฝืดเคืองที่อาจไม่ได้สะท้อนในตัวเลขทางการแบบเต็มที่ ทั้งยังสะท้อนถึงการจัดการต้นทุนที่อาจไม่ได้รับการเยียวยาเท่าที่ควร
ในยุคของ นายเศรษฐา ทวีสิน ที่บริหารประเทศในปี 2567 ค่าอาหารเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 3.3% ต่อปี
ส่วนในช่วง 1 ปีแรกของรัฐบาล น.ส.แพทองธาร ชินวัตร ที่ขึ้นดำรงตำแหน่งในปี 2568 ราคาอาหารเพิ่มขึ้น เพียง 2.0% ซึ่งต่ำลงกว่าช่วงเวลาก่อนหน้าอย่างชัดเจน ทั้งนี้เพราะภาวะเศรษฐกิจโดยรวมที่ยังอยู่ในช่วง "ฝืดเคือง" หากผู้ขายอาหารขึ้นราคามาก ผู้บริโภคก็อาจจะไม่มีกำลังซื้อพอ ทำให้ร้านค้าหลายแห่งยังคงพยายามตรึงราคาไว้ แม้ต้นทุนจะสูงขึ้น
13 ปีของราคาข้าวแกง: จาก 31 บาทสู่ 64 บาท
การสำรวจของศูนย์ข้อมูลฯ ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องถึง 21 ครั้ง ระหว่างปี 2555 ถึง 2568 พบว่าราคาอาหารในย่านสีลมเพิ่มขึ้นจาก 31.0 บาทในปี 2555 เป็น 64.0 บาทในเดือนมิถุนายน 2568 หรือเพิ่มขึ้น 106.5% ภายใน 13 ปี หากคิดเฉลี่ยต่อปี เท่ากับเพิ่มขึ้นปีละประมาณ 5.7% ซึ่งถือว่าสูงกว่าค่าเฉลี่ยเงินเฟ้อของประเทศ
ในช่วงปี 2566–2568 ซึ่งเป็นยุคหลังโควิด พบว่าราคาอาหารเริ่มนิ่งขึ้น หรือปรับขึ้นในอัตราที่ช้าลง เหลือเพียง 2% ต่อปี สอดคล้องกับภาวะเศรษฐกิจที่ยังชะลอตัว โดยเฉพาะในกลุ่มคนทำงานระดับกลางที่ยังไม่สามารถปรับค่าครองชีพให้ทันกับต้นทุนที่เพิ่มขึ้นได้
เบื้องหลังราคาอาหารแพง มากกว่าแค่วัตถุดิบขึ้นราคา
สิ่งที่น่าสนใจคือ ไม่ได้มีเพียงแค่ราคาน้ำมันหรือวัตถุดิบอาหารที่เป็นปัจจัยหลักต่อราคาอาหาร แต่ยังมี "ค่าเช่าพื้นที่" ที่กลายเป็นต้นทุนสำคัญไม่แพ้กัน ร้านค้าหลายแห่งในศูนย์อาหารหรืออาคารสำนักงานต้องเช่าพื้นที่ราคาสูงถึง 60,000 บาทต่อเดือน หรือเฉลี่ย 3,333 บาทต่อตารางเมตร ทำให้บางร้านต้องหาทางลดต้นทุน เช่น ขายแบบ “อาหารกล่อง” โดยไม่เช่าพื้นที่นั่งกิน หรือบางแห่งต้องปิดตัวลงไปตั้งแต่ช่วงโควิด
ผู้ค้าหลายรายยังสะท้อนว่า ไม่สามารถขึ้นราคาข้าวแกงตามต้นทุนได้ เพราะผู้บริโภคไม่มีแรงซื้อมากพอ หากขายแพงเกินไปก็อาจไม่มีลูกค้า ในขณะที่บางร้านที่สามารถตรึงราคาไว้ได้ จะได้รับความนิยมเป็นพิเศษ มีลูกค้าเข้าคิวแน่น แม้กำไรจะน้อยลง
อีกข้อสังเกตที่น่าสนใจคือ แม้ราคาจะคงเดิมในบางร้าน แต่ ปริมาณอาหารและคุณภาพอาจลดลง ซึ่งแบบนี้จะเรียกว่าแพงขึ้นก็คงจะไม่ผิด ผู้บริโภคต้องใช้วิจารณญาณพิจารณาเพราะอาจไม่สามารถวัดค่าได้ในเชิงตัวเลข
แนวโน้มปี 2569: ราคาอาจยังไม่ขยับ
ด้วยภาวะเศรษฐกิจที่ยังไม่ฟื้นเต็มที่ และกำลังซื้อที่ยังไม่กลับมาอย่างมั่นคง ทำให้คาดว่า ราคาอาหารในปี 2569 จะยังคงทรงตัวหรือเพิ่มไม่เกิน 2% เว้นแต่จะเกิดภาวะต้นทุนพุ่ง เช่น ราคาน้ำมัน ค่าไฟ หรือค่าเช่าพื้นที่ที่ปรับขึ้นอีกระลอก
ในระยะยาว การสนับสนุนจากภาครัฐหรือท้องถิ่น เช่น การจัดหาพื้นที่ค้าขายราคาถูกในเมือง อาจช่วยลดต้นทุนให้ผู้ค้า และช่วยตรึงราคาสินค้าให้สอดคล้องกับกำลังซื้อของประชาชน
ที่มา : ดร.โสภณ พรโชคชัย ประธานศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย
บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส
