Q&A หยุดยิงไทย-กัมพูชา มีละเมิดหยุดยิงไหม? กลับบ้านได้หรือยัง?

28 ธันวาคม 2568 ศูนย์แถลงข่าวร่วมสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา ร่วมกับตัวแทนจากกองทัพบก กองทัพอากาศ กระทรวงการต่างประเทศ และกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ตอบคำถามคาใจประชาชนหลังหยุดยิง ทั้งด้านการทหาร การทูต การเยียวยา และแนวทางในการจัดการกับข่าวปลอม

Q: สถานการณ์หลังหยุดยิง

A: พันเอก ริชฌา สุขสุวานนท์ รองโฆษกกองทัพบกกล่าวว่า “ตอนนี้เราก็ติดตามอย่างใกล้ชิด ตั้งแต่เที่ยงวันที่ 27 ธันวาคมที่ผ่านมา เมื่อมีข้อตกลงหยุดยิง ทางฝ่ายไทยปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด ไม่ประมาท ติดตามสถานการณ์ทุกจุดตามแนวชายแดน ณ ชั่วโมงนี้ (ราว 14.15 น. 28 ธันวาคม 2568) ไม่มีการละเมิดข้อตกลงเลย พูดง่าย ๆ คือ สถานการณ์ยังสงบอยู่”

ฝ่ายกัมพูชาเองก็รายงานตรงกันว่าไม่มีการละเมิดหยุดยิง

พลอากาศเอก ประภาส สอนใจดี ผู้อำนวยการศูนย์แถลงข่าวร่วมสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา ให้ความกระจ่างกรณีปล่อยตัวทหารกัมพูชา 18 นาย กล่าวว่า คือการแสดงความจริงใจในการแก้ปัญหาความขัดแย้งตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศและกฎหมายมนุษยธรรม ถ้าฝ่ายกัมพูชาทำตามที่ได้ตกลงกันไว้ใน 72 ชั่วโมงก็จะปล่อยตัวทหารที่ถูกควบคุมตัวไว้ แต่กระบวนการจะเป็นไปตามกองทัพบก และเน้นย้ำว่าได้ดูแลนายทหารกัมพูชาทั้งหมดอย่างให้เกียรติเป็นอย่างดี

Q: ถ้ามีการใช้อาวุธทำอย่างไร?

A: “ในกลไกบอกเอาไว้ชัดเจนว่า ถ้ามีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งใช้อาวุธ ต้องมีหลักฐาน มีการรายงาน นำเข้าสู่กระบวนการไปยังหน่วยงานระหว่างประเทศ [...] แต่ถ้าเข้ามาแล้วมาทำร้าย ทำลายพี่น้องประชาชน [ไทย] กองทัพมีสิทธิในการตอบโต้ป้องกันตัวเอง” พลอากาศเอก ประภาสกล่าว

Q: ปลอดภัยแล้วหรือยัง ประชาชนในศูนย์พักพิงกลับบ้านได้ไหม?

A: ชัยรัตน์ แก้วเพียงเพ็ญ รองอธิบดีกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยกล่าวว่า

“แม้ตัวเลข [คนในศูนย์พักพิง] ตามที่ได้รับรายงานจะลดลง แต่เป็นการเดินทางกลับบ้านเรือนโดยความสมัครใจ แต่ต้องขอยืนยันว่า ตอนนี้ราชการยังไม่ได้มีคำสั่งให้เดินทางกลับได้” “การเดินทางกลับของพี่น้องประชาชนต้องคำนึงความปลอดภัยเป็นสูงสุด ต้องทยอยกลับ และเป็นการดำเนินการตามแผน ซึ่งแผนที่เราจะทำต้องมีการประเมินจากหน่วยงานความมั่นคง จังหวัด อำเภอร่วมกัน ซึ่งต้อง [จัดทำ] หลังจากมีการหยุดยิงครบระยะเวลา ตอนนี้ศูนย์พักพิงยังเปิดดำเนินการ ขอให้พี่น้องประชาชนรออีกสักพักหนึ่ง”

Q: เยียวยาประชาชนอย่างไร?

A: “หลังจากประชาชนกลับบ้านท่านอย่างปลอดภัยแล้ว ท่านก็ต้องไปสำรวจ ดูที่พักอาศัย บ้านเรือน แปลงเกษตรกรรม หากพบสิ่งผิดปกติขอให้แจ้งผู้นำท้องถิ่น รวมถึง อส. (กองอาสารักษาดินแดน) หรือ ชรบ. (ชุดรักษาความปลอดภัยหมู่บ้าน) ต่าง ๆ ในการเข้าไปดำเนินการ [...] ในการสำรวจความเสียหาย ขอให้ท่านแจ้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่ เพื่อดำเนินการเข้าไปสำรวจความเสียหาย และจะได้มีการจ่ายเงินเยียวยาตามระเบียบของกระทรวงการคลังในการช่วยเหลือผู้ประสบภัยกรณีฉุกเฉิน” ชัยรัตน์ แก้วเพียงเพ็ญตอบ

ชัยรัตน์ยังเสริมว่า สัปดาห์ก่อนคณะรัฐมนตรีมีความเห็นชอบเรื่องเงินเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบ จะมีการดำเนินการจ่ายเงินให้ผู้ที่มาอยู่ศูนย์พักพิงเกิน 8 วันขึ้นไป

Q: คนกัมพูชาอยากกลับบ้านหนองจานกลับได้ไหม?

A: “ข้อนี้ต้องยึดถือตามแถลงการณ์ร่วมเป็นสำคัญ เพราะคือสิ่งที่ทั้งสองประเทศได้ลงนามและยืนยันว่า จะปฏิบัติร่วมกันอย่างเคร่งครัด ในข้อตกลงระบุว่า การที่ประชาชนทั้งสองฝ่ายกลับเข้าที่พักอาศัยได้ ต้องอยู่ในเขตปัจจุบันของแต่ละประเทศ เขตปัจจุบันก็จะเชื่อมโยงกับแนวปฏิบัติในข้อ 2 ซึ่งระบุว่า ทหารวางกำลังอยู่ตรงไหน เราก็จะอยู่ตรงนั้น ไม่มีการขยับเพิ่มเติม

“ดังนั้นพื้นที่ที่เราควบคุมไว้แล้วก็ถือว่าเป็นเขตของไทย เมื่อเป็นเขตของไทยแล้ว ชาวกัมพูชาจะกลับมาก็เป็นสิ่งที่กระทำไม่ได้” รองโฆษกกองทัพบกสรุป

Q: ทุ่นระเบิดที่ยังตกค้างทำยังไง?

A: พันเอก ริชฌา ตัวแทนกองทัพบกกล่าวยืนยันว่า กองทัพบกเน้นความละเอียดรอบคอบของเจ้าหน้าที่ในการทำงานเสมอ

“เรามีการจัดชุดในการตรวจค้น ในการเข้าเคลียร์พื้นที่ ปัจจุบันสถานการณ์ดำเนินมาถึงขั้นหยุดยิงก็จะเห็นได้ว่า ต้องเข้าไปในหลายพื้นที่ที่เราควบคุมอยู่ เพื่อเข้าไปทำพื้นที่ให้ปลอดภัย ซึ่งหมายถึงทุ่นระเบิดที่อาจยังหลงเหลืออยู่ เจ้าหน้าที่ก็ต้องรอบคอบ ละเอียดถี่ถ้วน ซึ่งบางครั้งทุ่นระเบิดชนิดใหม่อาจจะเล็ดลอดการตรวจค้นได้ จึงเป็นเหตุให้กำลังพลอาจสูญเสีย”

“อยากให้ชาวบ้านที่เข้าพื้นที่ไปด้วย โดยเฉพาะในจังหวัดสระแก้ว หากไม่แน่ใจ ควรติดต่อเจ้าหน้าที่ทหารให้เข้ามาช่วยตรวจสอบดีกว่า” ริชฌาเน้นย้ำเรื่องความปลอดภัย

Q: มีเครื่องบินเบลารุสไปลงกัมพูชาหรือ? ถ้ามีการเติมกำลังระหว่างหยุดยิงทำอย่างไร?

A: “ในส่วนของเที่ยวบิน IL-62 ที่เดินทางไปยังพื้นที่กรุงพนมเปญ การดำเนินการของกองทัพอากาศมี 2 ส่วนด้วยกัน ส่วนแรกคือการติดตามสถานการณ์ ตลอดจนรายละเอียดของเที่ยวบินนี้อย่างใกล้ชิด ไม่ใช่เพียงส่วนของเที่ยวบิน แต่ยังมีส่วนของสถานการณ์ความผิดปกติส่วนอื่น ๆ ด้วย” นาวาอากาศโท ณัฐนัย จันทร์เปล่ง ผู้ช่วยโฆษกกองทัพอากาศกล่าว

“ส่วนที่สองคือการแสดงความเชื่อมั่นไปยังพี่น้องประชาชนว่า กองทัพอากาศเน้นย้ำการบริการของกองทัพอากาศทุกหน่วยมีความพร้อมตลอด 24 ชั่วโมงหากมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้น” นาวาอากาศโท ณัฐนัยกล่าวต่อ

พลอากาศเอก ประภาสยังเสริมว่า กองทัพอากาศมีกระบวนการข่าวกรองที่ติดตามเครื่องบินลำนี้จนรู้รายละเอียดต่าง ๆ อาทิ เที่ยวบินเริ่มต้นที่ไหน มีจุดหมายที่ใด มีความสามารถในการบรรทุกคนเท่าไหร่ จึงมีความพร้อมในการป้องกันเสมอ

Q: จะลดข่าวปลอมอย่างไร?

A: “กลไกของเรา [ไทย] เป็นรูปเป็นร่างแล้ว เราประสานไปยังผู้ช่วยทูตทหารในกัมพูชา และเจ้าหน้าที่ของสถานทูตในกัมพูชา ซึ่งยังมีอยู่ที่นั่น เราจะตั้งคณะทำงานขึ้นมา [...] ก็จะมีขั้นตอนการตรวจสอบว่ามีข่าวอะไรบ้างที่อาจยั่วยุ และมีแนวโน้มสร้างผลกระทบเกี่ยวกับความขัดแย้ง เราก็จะมีการติดต่อว่าสามารถเปลี่ยนได้ไหม หรือถ้าไม่จริง เป็นข่าวปลอมก็จะได้แจ้งพี่น้องประชาชนได้ทราบ ซึ่งมาจากข้อเท็จจริงและการตรวจสอบต่าง ๆ ”

ประภาสยังเสริมว่า กลไกดังกล่าวจะมาทำงานแทนศูนย์แถลงการณ์ร่วม แต่ยังยืนยันว่า ศูนย์ยังพร้อมให้ข้อมูลต่าง ๆ ต่อประชาชนและสื่อมวลชน หากมีข้อสงสัยสามารถสอบถามได้ทันที และยังเน้นประเด็นการเผยแพร่ข้อมูลยั่วยุ ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อสถานการณ์

“อยากบอกพี่น้องประชาชนว่า หากมีข้อสงสัยอะไรขอให้ส่งมาให้หน่วยราชการ ซึ่งมีความพร้อมที่จะตอบ เรามีรายละเอียดเพิ่มเติมที่สามารถให้ข้อเท็จจริงได้ ยืนยันว่าไม่ได้มีภัยคุกคามอะไร บางทีการลือกันหรือวิพากษ์วิจารณ์อาจสร้างความวิตกกังวลใจ ช่วงนี้เราต้องการสร้างบรรยากาศไปสู่มนุษยธรรม ช่วยเหลือพี่น้องประชาชนที่เดือดร้อนทั้งสองประเทศ จะได้นำไปสู่สันติสุขอย่างยั่งยืน” ประภาสกล่าว

ประภาสย้ำว่า ในช่วงนี้ซึ่งเป็นระยะแรกของการหยุดยิง อาจมีการพูดถึงเรื่องเก่า ๆ ขึ้นมาจากทั้งสองฝ่าย และเข้าใจว่ามีความเห็นที่หลากหลาย แต่ขอให้มีความระวัง ไม่โจมตีและยั่วยุกัน เพราะแม้ว่าจะแสดงหลักฐานบนสื่อออนไลน์ แต่ไม่ได้มีผลในเวทีระหว่างประเทศ ส่วนนี้เป็นบทบาทของกระทรวงการต่างประเทศที่จะรวบรวมหลักฐานไปแสดงในเวทีระหว่างประเทศ

Q: บทบาทกระทรวงการต่างประเทศตอนนี้คืออะไร?

A: มาราตี นะลิตา อันดาโม รองโฆษกกระทรวงการต่างประเทศกล่าวว่า บทบาทของกระทรวงตอนนี้คือ การรวบรวมหลักฐานหากมีความผิดปกติเพื่อนำไปแสดงต่อประชาคมโลก

“ในเหตุการณ์ล่าสุดที่เกิดขึ้น [เรื่องการเหยียบทุ่นระเบิด] กระทรวงการต่างประเทศก็จะเดินหน้าต่อ รวบรวมหลักฐานเพื่อขับเคลื่อนให้ถึงที่สุดในกรอบของอนุสัญญาออตตาวา [...] เป็นหน้าที่หลักของกระทรวงการต่างประเทศ เราอยู่ในช่วงเวลาที่รวบรวมหลักฐานทุกครั้งที่เกิดเหตุ เพราะการใช้ทุ่นระเบิด ไม่ว่าจะเป็นแบบไหน นั่นคือผิดต่ออนุสัญญาออตตาวา” มาราตีตอบ

Q: ประชาคมโลก-อาเซียนมีท่าทีอย่างไร?

A: “ประชาคมโลกก็เริ่มออกมาแสดงความยินดีที่สองฝ่ายตกลงกันในข้อตกลงหยุดยิงได้ ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญ และเป็นขั้นตอนที่ฝ่ายไทยพูดมาตลอดเสมอว่า การประกาศหยุดยิงฝ่ายเดียวไม่ได้มีผล ถ้าฝ่ายทหารสองประเทศไม่นั่งลงเจรจาพูดคุยกันในรายละเอียด ซึ่งเรามาถึงจุดนี้ก็เป็นความสำเร็จของทั้ง 2 ฝ่าย” มาราตีกล่าว

มาราตีกล่าวเสริมว่า แต่ละประเทศอาจมีจุดยืนที่ต่างกัน อาทิ ออสเตรเลียจะพูดถึงทุ่นระเบิดมากเป็นพิเศษ แต่ทุกคนพูดตรงกันคือ คาดหวังสันติภาพที่ยั่งยืนระหว่างไทยและกัมพูชา

Q: รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศไทย-กัมพูชาไปจีนพร้อมกัน มีนัยสำคัญอะไร?

A: “วันนี้ท่านรัฐมนตรีพร้อมคณะเดินทางไปจีน จากการเชิญของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของจีน หวัง อี้ เชิญมาสักพักหนึ่งแล้ว ไม่ได้เพิ่งเชิญ แต่ [ก่อนหน้านี้] จังหวะยังไม่พร้อมทั้งฝ่ายไทยและฝ่ายกัมพูชา” รองโฆษกฯ มาราตีกล่าว

“ประเด็นที่จะหยิบยกมาพูดคุยหารือในการนัดหมาย 3 ฝ่าย (ไทย, กัมพูชา, จีน) จะคุยกันคือ พัฒนาการล่าสุด การหยุดยิง และระยะถัดไป [...] นอกจากนี้ยังมีการหารือแบบทวิภาคีระหว่างฝ่ายไทยและจีนในเรื่องปีหน้า ที่ต้องร่วมกันขับเคลื่อนในปีหน้ามากพอสมควร”

มาราตีให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า การพูดคุย 3 ฝ่ายจะเกิดขึ้นพรุ่งนี้ (29 ธันวาคม 2568) แต่ไม่ได้มีการพูดคุยทวิภาคีระหว่างรัฐมนตรีต่างประเทศไทยและกัมพูชาในโอกาสนี้