ทรัมป์ยึดเรือเวเนซุเอลาละเมิดกฎหมายสากล เตือนระวังจีนทำกับไต้หวันบ้าง

สหรัฐฯ ปิดล้อมเวเนซุเอลา สะเทือนไต้หวันอย่างไร

การตัดสินใจของโดนัลด์ ทรัมป์ ผู้นำสหรัฐฯ ในการสั่งปิดล้อมทางทะเลบางส่วนต่อเวเนซุเอลาและยึดเรือบรรทุกน้ำมัน ถือเป็นการยกระดับแรงกดดันของสหรัฐฯ ต่อประธานาธิบดีนิโคลัส มาดูโร อย่างรุนแรง แต่ผู้เชี่ยวชาญทางการเมืองระหว่างประเทศชี้ว่า มาตรการของรัฐบาลทรัมป์อาจบ่อนทำลายเป้าหมายหลักทางนโยบายของสหรัฐฯ นั่นคือการยับยั้งไม่ให้จีนใช้กำลังทางเรือโอบล้อมไต้หวัน

เมื่อวันอังคารที่ 16 ธันวาคมที่ผ่านมา ประธานาธิบดีทรัมป์ได้สั่งการให้กองทัพเรือสหรัฐฯ ปิดล้อมอย่างเบ็ดเสร็จและสมบูรณ์ ต่อเรือบรรทุกน้ำมันที่ถูกคว่ำบาตรทุกลำที่เข้าและออกจากเวเนซุเอลา ซึ่งเป็นความพยายามที่จะตัดช่องทางรายได้หลักของรัฐบาลมาดูโร อย่างไรก็ตาม การดำเนินการดังกล่าวได้ก่อให้เกิดคำถามตามกฎหมายระหว่างประเทศทันทีว่า การกระทำนี้ถือเป็น "การประกาศสงคราม" หรือไม่

ในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก นักวางแผนทางทหารต่างกังวลมานานแล้วว่า จีนอาจใช้การปิดล้อมทางทะเลเพื่อบีบบังคับให้ไต้หวันที่ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยต้องยอมรับอำนาจการปกครองของรัฐบาลปักกิ่ง

แม้ว่าจีนจะถือว่าไต้หวันเป็นดินแดนของตนและไม่น่าจะอ้างอิงกฎหมายระหว่างประเทศเพื่อสร้างความชอบธรรมในการใช้กำลังทหารต่อเกาะแห่งนี้ แต่ผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า ปักกิ่งอาจใช้ประโยชน์จากการที่สหรัฐฯ ปิดล้อมเวเนซุเอลา มาเป็นข้ออ้างเพื่อบ่อนทำลายความพยายามของอเมริกาในการระดมเสียงคัดค้านจากนานาชาติ หากเกิดสถานการณ์ทำนองเดียวกันในช่องแคบไต้หวัน

เคร็ก ซิงเกิลตัน ผู้เชี่ยวชาญด้านจีนจาก Foundation for Defense of Democracies ในวอชิงตันกล่าวว่า หากสหรัฐฯ ทำการปิดล้อมเพื่อเปลี่ยนผลลัพธ์ทางการเมืองในเวเนซุเอลา จีนก็สามารถอ้างเหตุผลด้าน 'ความมั่นคง' เพื่อใช้มาตรการบีบบังคับต่อไต้หวันได้เช่นกัน เขากล่าวเพิ่มเติมว่า แม้บริบททางกฎหมายจะต่างกัน แต่ช่องโหว่ด้านการโฆษณาชวนเชื่อเพื่อสร้างความชอบธรรมในการปิดล้อมไต้หวันนั้นมีอยู่จริง

เขาวิจารณ์การเคลื่อนไหวของรัฐบาลทรัมป์ โดยระบุว่า "เมื่อสหรัฐฯ ทำให้คำนิยามต่าง ๆ คลุมเครือ มันย่อมทำลายความสามารถของสหรัฐฯ ในการประณามการบีบบังคับที่เกิดขึ้นในที่อื่น ๆ"

สหรัฐฯ ใช้ข้ออ้างอะไรในการปิดล้อมเวเนซุเอลา

การปิดล้อมครั้งล่าสุด เป็นการเสริมกำลังทหารของสหรัฐฯ พร้อมคำขู่ที่ว่า กองทัพเรืออาจโจมตีเรือที่ต้องสงสัยว่าขนยาเสพติดมากกว่า 20 ครั้ง เพื่อกดดันมาดูโรและเจ้าหน้าที่ระดับสูงของเวเนซุเอลา ซึ่งรัฐบาลทรัมป์ระบุว่า มีความเชื่อมโยงกับขบวนการค้ายาเสพติด แต่ด้านมาดูโรกล่าวหาว่า การกระทำของสหรัฐฯ มีจุดประสงค์เพื่อโค่นล้มเขาและเข้าควบคุมทรัพยากรน้ำมันของเวเนซุเอลา ซึ่งเป็นประเทศในกลุ่มโอเปก (OPEC) ที่มีปริมาณน้ำมันสำรองดิบมากที่สุดในโลก

เจ้าหน้าที่ทำเนียบขาวรายหนึ่งกล่าวว่า ประธานาธิบดีทรัมป์พร้อมที่จะใช้องค์ประกอบทุกอย่างของอำนาจสหรัฐฯ เพื่อหยุดยั้งยาเสพติดไม่ให้ทะลักเข้าสู่ประเทศของเรา และนำตัวผู้รับผิดชอบมาลงโทษ" โดยไม่ได้กล่าวถึงการยึดเรือของเวเนซุเอลา และเลี่ยงตอบประเด็นจีนกับไต้หวัน

ขณะที่จีน ซึ่งเป็นผู้ซื้อน้ำมันดิบรายใหญ่ที่สุดของเวเนซุเอลา ได้เข้าข้างเวเนซุเอลาและออกมาประกาศเมื่อวานนี้ว่า จีน "คัดค้านการกระทำฝ่ายเดียวและการข่มเหงทุกรูปแบบ และสนับสนุนประเทศต่างๆ ในการปกป้องอธิปไตยและศักดิ์ศรีแห่งชาติ"

จีนอาจปิดล้อมไปแล้ว ด้วยการอ้างซ้อมรบ

ก่อนหน้านี้ รัฐบาลปักกิ่งได้ส่งสัญญาณซ้ำแล้วซ้ำเล่าว่า การปิดล้อมทางทะเลในทางปฏิบัติอาจเป็นองค์ประกอบหลักของยุทธศาสตร์เพื่อเข้าควบคุมไต้หวัน กองทัพจีนได้ฝึกซ้อมรูปแบบการปิดล้อมบ่อยครั้งขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมารอบเกาะไต้หวัน ซึ่งรัฐบาลไต้หวันปฏิเสธการอ้างสิทธิอธิปไตยของปักกิ่งมาโดยตลอด

สำหรับสายตาชาวโลก เจ้าหน้าที่จีนมักจะอธิบายว่า การดำเนินการรอบไต้หวันเป็นเพียง "การกักกันภายในประเทศ" หรือเรื่องของการบังคับใช้กฎหมาย ปักกิ่งปฏิเสธการเปรียบเทียบใด ๆ ระหว่างไต้หวันกับประเทศอื่น รวมถึงยูเครนที่กำลังสู้รบกับการรุกรานของรัสเซีย อย่างไรก็ตาม เจ้าหน้าที่ไต้หวันกล่าวว่า การปิดล้อมโดยจีนจะถือเป็น "การก่อสงคราม" และจะส่งผลกระทบวงกว้างต่อการค้าโลก

ฝ่ายสหรัฐฯ ผู้สนับสนุนสถานะประเทศของไต้หวันฝ่ายเดียวมาโดยตลอด ก็มักจะโต้แย้งว่า การโอบล้อมไต้หวันด้วยกำลังเรือของจีนนั้นเท่ากับการปิดล้อมเช่นกัน ยุทธศาสตร์ความมั่นคงแห่งชาติของรัฐบาลทรัมป์ที่ออกมาเมื่อต้นเดือนธันวาคม ระบุว่า การยับยั้งความขัดแย้งเหนือไต้หวันเป็นภารกิจสำคัญเนื่องจากตำแหน่งทางยุทธศาสตร์และความสำคัญทางเศรษฐกิจ

ไอแซก คาร์ดอน นักวิชาการอาวุโสจาก Carnegie Endowment for International Peace ผู้ศึกษาอำนาจทางทะเลของจีน กล่าวว่า ปักกิ่งต้องการขัดขวางไม่ให้สหรัฐฯ สร้างพันธมิตรระดับโลกเพื่อคัดค้านการกระทำของจีนต่อไต้หวัน ซึ่งความกังวลของนานาชาติต่อการที่สหรัฐฯ ปิดล้อมเวเนซุเอลา จะกลายเป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์สำหรับจีน

คาร์ดอนกล่าวว่า ในท้ายที่สุด สหรัฐฯ กำลังทำลายมาตรฐานของกฎเกณฑ์ต่าง ๆ เพราะนี่คือการทำลายความน่าเชื่อถือของกฎหมายระหว่างประเทศในการควบคุมตัวแสดงอื่นๆ อย่างรุนแรง เขามองว่า การที่สหรัฐฯ ดำเนินการต่อเรือน้ำมันเวเนซุเอลา อาจเปิดทางให้จีนทำแบบเดียวกัน เช่น การสกัดกั้นเรือขนส่งก๊าซธรรมชาติที่สำคัญซึ่งมุ่งหน้าไปยังไต้หวัน เขาย้ำว่า "ทุกอย่างมันทำให้สถานการณ์คลุมเครือไปหมด"

ในทางทฤษฎีแล้ว สหรัฐฯ มีความชอบธรรมไหม

รอยเตอร์สชี้ว่า การปิดล้อมในยามสงครามสามารถทำได้ตามกฎหมายระหว่างประเทศ แต่ต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่เข้มงวดเท่านั้น

มิเลนา สเตริโอ ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายทางทะเลจากมหาวิทยาลัยแห่งรัฐคลีฟแลนด์ กล่าวว่า การปิดล้อมเวเนซุเอลาอย่างเต็มรูปแบบของสหรัฐฯ มีแนวโน้มว่าจะผิดกฎหมาย หากไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าสหรัฐฯ กำลังอยู่ในความขัดแย้งทางอาวุธกับประเทศนั้น

สเตริโอระบุว่า การปิดล้อมของสหรัฐฯ จะบ่อนทำลายความสามารถของเราในการวิพากษ์วิจารณ์จีน หากจีนปิดล้อมไต้หวันบ้าง กฎหมายระหว่างประเทศฉบับเดียวกันย่อมใช้กับทุกรัฐ และมันคงดูย้อนแย้งหากสหรัฐฯ ไปตำหนิผู้อื่นในสิ่งที่ตนเองก็ทำอยู่

ในทางกลับกัน ไมเคิล ฮันเซเกอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการป้องปรามทางทหารในไต้หวัน มองว่าการกระทำของทรัมป์อาจไม่ได้ส่งผลกระทบต่อเป้าหมายหลักอย่างที่กังวลกัน โดยเฉพาะในแง่ของความพยายามระดมแรงสนับสนุนจากพันธมิตรเพื่อร่วมกันต้านทานหากเกิดวิกฤตการณ์ปิดล้อมไต้หวันขึ้นจริง

ฮันเซเกอร์มองว่า หากในอนาคตเหล่าพันธมิตรจะหยิบยกเรื่องเวเนซุเอลาขึ้นมาพูด มันก็เป็นแค่ 'ข้ออ้างให้ตัวเองดูไม่ผิด' ในการที่จะนิ่งเฉยไม่ยื่นมือเข้าไปช่วย เพราะในความเป็นจริง ประเทศเหล่านี้ตัดสินใจจาก 'ผลประโยชน์ที่จับต้องได้' เป็นหลัก เขาเชื่อว่าเหตุการณ์ที่เวเนซุเอลาจะไม่สามารถเปลี่ยนใจพันธมิตรได้หรอก ถ้าเป้าหมายหลักของพวกเขายังเป็นการรักษาผลประโยชน์ร่วมกับสหรัฐฯ ในไต้หวัน