เมื่อสหรัฐฯ ถล่มอิหร่านบวกวิกฤตตะวันออกกลาง หวั่นสงครามโลกครั้งที่ 3 ?

ท่ามกลางความตึงเครียดที่เกิดขึ้นในภูมิภาคตะวันออกกลางเวลานี้ ทำให้อุณหภูมิความขัดแย้งของโลกเพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะหลังจากที่เมื่อวานนี้ (22 มิถุนายน) สหรัฐฯ เข้ามาร่วมวงอิสราเอล เปิดฉากโจมตีอิหร่าน ซึ่งสหรัฐฯ ระบุเหตุผลว่า วัตถุประสงค์คือการปราบปรามโครงการนิวเคลียร์ของอิหร่าน และยุติภัยคุกคามจากรัฐที่สนับสนุนก่อการร้ายอันดับหนึ่งของโลก

แต่ในความเป็นจริงแล้ว นอกเหนือประเด็นดังกล่าวจุดชนวนทำให้ตะวันออกกลางร้อนระอุ ตะวันออกกลางยังมีปัญหาหลากหลายในแต่ละประเทศที่ทำให้สถานการณ์ตึงเครียดอยู่แล้ว

Spotlight ชวนไปเจาะปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในหลากหลายประเทศของตะวันออกกลาง และหาคำตอบว่า ความขัดแย้งที่เกิดขึ้นจะจุดชนวนทำให้เกิดสงครามระดับภูมิภาคขึ้น และรุนแรงมากพอที่จะทำให้เกิดสงครามโลกครั้งที่ 3 ได้หรือไม่?

ตะวันออกกลางร้อนระอุอยู่แล้วก่อนสหรัฐฯ ร่วมวง

นับตั้งแต่กลุ่มฮามาสเปิดฉากโจมตีในอิสราเอลเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม ปี 2023 ความวิตกกังวลเรื่องสงครามไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในอิสราเอลเท่านั้น แต่มันขยายวงกว้างขึ้นเรื่อย ๆ โดยความเคลื่อนไหวในปี 2025 นี้ อิสราเอลโจมตีกาซาอย่างต่อเนื่องหลังข้อตกลงหยุดยิงล้มเหลว ขณะเดียวกัน อิสราเอลและเลบานอนก็ขัดแย้งจากความเคลื่อนไหวของกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนที่เปิดฉากโจมตีอิสราเอลจากชายแดนทางตอนใต้ของเลบานอน ซึ่งติดกับทางตอนเหนือของอิสราเอล และกลุ่มกบฏฮูตีในเยเมนก็ก่อปฏิบัติการเช่นกันเพื่อตอบโต้อิสราเอลแทนปาเลสไตน์ โดยทั้งฮิซบอลเลาะห์และฮูตีล้วนได้รับการสนับสนุนจากอิหร่าน พี่ใหญ่ในภูมิภาค

ส่วนอีกหลายชาติ แม้จะไม่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้งอิสราเอลและอิหร่าน แต่ก็มีปัญหาภายในที่ซับซ้อนเกินเยียวยา

กาซา

สถานการณ์ในฉนวนกาซายังคงเลวร้ายลงอย่างต่อเนื่อง โดยมีรายงานว่าชาวปาเลสไตน์ที่อดอยากและพยายามเข้าถึงอาหารและสิ่งของจำเป็นกำลังถูกยิงเสียชีวิต โดยนับตั้งแต่เดือนที่ผ่านมา ซึ่งเป็นช่วงที่มูลนิธิ Gaza Humanitarian Foundation (GHF) องค์กรให้ความช่วยเหลือที่ได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ และอิสราเอล เริ่มกระจายความช่วยเหลือ มีผู้เสียชีวิตแล้วกว่า 400 คน และบาดเจ็บเกือบ 2,000 คน

แหล่งข่าวจากโรงพยาบาลในกาซาระบุว่า ตั้งแต่รุ่งเช้าวานนี้ กองกำลังอิสราเอลได้สังหารชาวปาเลสไตน์อย่างน้อย 33 ราย ในจำนวนนี้ 6 รายเสียชีวิตขณะพยายามเข้าถึงความช่วยเหลือ ขณะที่กระทรวงสาธารณสุขของกาซาระบุว่า มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 51 ราย ในช่วง 24 ชั่วโมงที่ผ่านมา

นับตั้งแต่วันที่ 18 มีนาคม ซึ่งเป็นวันที่อิสราเอลยุติการหยุดยิงชั่วคราวที่ดำเนินมากว่า 2 เดือน และเริ่มการโจมตีครั้งใหญ่ในกาซา มีชาวปาเลสไตน์เสียชีวิตแล้วอย่างน้อย 5,647 ราย และบาดเจ็บอีกกว่า 19,201 ราย ตามข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขของกาซา

เยเมน

กลุ่มฮูตีในเยเมนประกาศเข้าร่วมสงครามในตะวันออกกลางอย่างเป็นทางการ พร้อมขู่จะโจมตีในทะเลแดง พุ่งเป้าไปที่เรือสัญชาติอเมริกัน หากสหรัฐอเมริกาแทรกแซงความขัดแย้งกับอิหร่าน

โดยถ้อยแถลงดังกล่าวถูกเผยแพร่ผ่านบัญชีของกองกำลังติดอาวุธเยเมนในโซเชียลมีเดีย X โดยระบุว่า "เยเมนจะเข้าสู่สงครามอย่างเป็นทางการ ดูแลเรือของพวกคุณให้ห่างจากน่านน้ำของเรา"

นับตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2023 กลุ่มฮูตีได้ใช้ขีปนาวุธ โดรน และเรือขนาดเล็กโจมตีเรือสินค้าหลายสิบลำในทะเลแดงและอ่าวเอเดน แม้ชาติตะวันตกจะส่งกองเรือรบเข้าไปคุ้มกันเรือสินค้า และเปิดปฏิบัติการโจมตีทางอากาศหลายครั้งต่อเป้าหมายทางทหารของฮูตี แต่กลุ่มติดอาวุธนี้ยังคงเดินหน้าปฏิบัติการต่อไป โดยมีเป้าหมายเพื่อตอบโต้อิสราเอลและพันธมิตรของอิสราเอล

ซีเรีย

เมื่อวานนี้ที่ซีเรีย เกิดเหตุระเบิดฆ่าตัวตายภายในโบสถ์มาร์ เอลียาส (Mar Elias Church) ในย่านดเวย์ลา ชานกรุงดามัสกัส ขณะผู้คนกำลังร่วมพิธีมิสซา โดยกระทรวงสาธารณสุขและเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงของซีเรียยืนยันว่า มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 20 คน และบาดเจ็บอีกอย่างน้อย 50 คน

รายงานระบุว่า ผู้ก่อเหตุเป็นนักรบจากกลุ่มไอซิส (ISIL หรือ ISIS) ที่บุกเข้าไปในโบสถ์และกราดยิงผู้คน ก่อนจุดชนวนระเบิดฆ่าตัวตาย โดยกระทรวงมหาดไทยของซีเรียเปิดเผยว่า ข้อมูลนี้สอดคล้องกับคำให้การของพยานในที่เกิดเหตุ

เหตุการณ์นี้ถือเป็นการโจมตีโบสถ์ครั้งแรกในรอบหลายปีของซีเรีย และเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่รัฐบาลชั่วคราวซึ่งนำโดยประธานาธิบดีอาห์เหม็ด อัล-ชาเราะห์ พยายามสร้างความเชื่อมั่นในหมู่ชนกลุ่มน้อยทั่วประเทศ

ขณะที่ประธานาธิบดีอัล-ชาเราะห์ยังคงเผชิญความท้าทายในการสร้างอำนาจทั่วประเทศ ท่ามกลางความกังวลถึงการเคลื่อนไหวของกลุ่มก่อการร้ายที่หลบซ่อนตัว ภายในประเทศที่เพิ่งฟื้นตัวจากสงครามกลางเมืองยาวนานกว่า 14 ปี ซึ่งคร่าชีวิตผู้คนไปหลายแสนคน และทำให้ประชาชนหลายล้านคนต้องพลัดถิ่น

นับตั้งแต่ประธานาธิบดีอัล-ชาเราะห์รับตำแหน่งในเดือนมกราคม 2025 ซีเรียได้กลับมาสร้างความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอีกครั้ง โดยสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรปได้ประกาศยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรที่เคยใช้กับรัฐบาลของอดีตประธานาธิบดีบาชาร์ อัล-อัสซาด

อิรัก

รัฐบาลสหรัฐอเมริกาได้มีคำสั่งให้เจ้าหน้าที่ทางการทูตในอิรักออกจากประเทศโดยเร็ว ท่ามกลางสถานการณ์ตึงเครียดในภูมิภาคที่ทวีความรุนแรง โดยเจ้าหน้าที่สหรัฐฯ เปิดเผยกับสำนักข่าว AFP ว่า มีการอพยพเจ้าหน้าที่สถานทูตบางส่วนออกจากอิรักในช่วงวันเสาร์และอาทิตย์ที่ผ่านมา

สำหรับอิรักซึ่งมีบทบาทในการถ่วงดุลอำนาจระหว่างเตหะรานและวอชิงตันมาโดยตลอด ก็ออกแถลงการณ์ผ่านโฆษกรัฐบาล นายบาซิม อัล-อะวาดี ระบุว่า รัฐบาลอิรักรู้สึก “กังวลอย่างยิ่งและขอประณามการโจมตีเป้าหมายนิวเคลียร์ในอิหร่าน” โดยกล่าวว่า “ความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นครั้งนี้เป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่อสันติภาพและเสถียรภาพในภูมิภาคตะวันออกกลาง”

หลังการโค่นล้มซัดดัม ฮุสเซนในปี 2003 อิรักเผชิญความไม่แน่นอนอย่างยาวนาน เนื่องจากช่องว่างทางอำนาจเปิดโอกาสให้กลุ่มติดอาวุธรุกคืบเข้ามาและยึดพื้นที่บางส่วนเอาไว้ได้ช่วงกลางทศวรรษที่ 2010 รัฐบาลสหรัฐฯ ให้ความช่วยเหลือด้านการทหารแก่รัฐบาลอิรักเพื่อจัดการกับกลุ่มก่อการร้ายในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง

เลบานอน

กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ได้สั่งให้สมาชิกครอบครัวของเจ้าหน้าที่ และเจ้าหน้าที่ที่ไม่เกี่ยวข้องกับภารกิจเร่งด่วนในเลบานอนออกนอกประเทศทันที โดยให้เหตุผลว่า "สถานการณ์ความมั่นคงในภูมิภาคไม่แน่นอนและเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา"

ทั้งนี้ มีความวิตกเพิ่มสูงขึ้นเกี่ยวกับความเป็นไปได้ที่กลุ่มติดอาวุธซึ่งได้รับการสนับสนุนจากอิหร่านในภูมิภาคจะเปิดฉากโจมตีตอบโต้ผลประโยชน์ของสหรัฐฯ

กลุ่มเฮซบอลเลาะห์ในเลบานอน ซึ่งเคยทำสงครามกับอิสราเอลก่อนจะมีข้อตกลงหยุดยิงในเดือนพฤศจิกายน ออกแถลงการณ์ประณามว่า การโจมตีของสหรัฐฯ เผยให้เห็นหน้าตาที่แท้จริงของอเมริกาในฐานะภัยคุกคามอันดับหนึ่งต่อความมั่นคงในภูมิภาคและทั่วโลก โดยแม้กลุ่มจะยังไม่ประกาศชัดเจนว่าจะเข้าร่วมกับอิหร่านหรือไม่ แต่หัวหน้ากลุ่มเปิดเผยเมื่อสัปดาห์ที่แล้วว่า “กลุ่มจะดำเนินการตามที่เห็นว่าเหมาะสม”

สงครามโลกครั้งที่ 3 จะเกิดขึ้นหรือไม่

ผู้เชี่ยวชาญด้านการทหารของรัสเซียเตือนว่า การโจมตีของสหรัฐอเมริกาต่อโรงงานนิวเคลียร์ของอิหร่านอาจนำไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 3 โดยเยฟเกนี มิคาอิลอฟ นักรัฐศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญด้านการทหารของรัสเซีย ให้สัมภาษณ์กับสื่อ Vechernyaya Moskva เมื่อวันที่ 22 มิถุนายนที่ผ่านมาว่า การที่สหรัฐฯ โจมตีโรงงานนิวเคลียร์ของอิหร่าน ถือเป็นการเรียกร้องให้อิหร่านยอมจำนนอย่างอันตราย เพราะถึงแม้สหรัฐฯ จะยังไม่ประกาศเข้าสู่สงครามอย่างเป็นทางการ แต่ได้เริ่มโจมตีอิหร่านแล้ว หากอิหร่านยังต้านทานต่อไป จะยิ่งเลวร้ายลง และจำเป็นต้องยอมรับเงื่อนไขของสหรัฐฯ นั่นคือการยอมแพ้โดยสิ้นเชิง แต่อิหร่านจะไม่ยอมทำเช่นนั้น

มิคาอิลอฟยังเตือนว่า การมีส่วนร่วมที่เพิ่มขึ้นของสหรัฐฯ ในความขัดแย้งระหว่างอิหร่านกับอิสราเอล จะทำให้ประเทศอื่น ๆ ถูกดึงเข้าสู่สงครามด้วย และถ้าหากมีการโจมตีอิหร่านอย่างรุนแรง จะนำไปสู่ความไม่มั่นคงในระดับภูมิภาคอย่างรุนแรง และอาจปะทุเป็นสงครามโลกครั้งที่ 3 พร้อมทั้งสร้างวิกฤตผู้ลี้ภัยหลายล้านคน

อย่างไรก็ตาม สื่อต่างประเทศรายงานว่า สงครามโลกครั้งที่ 3 จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อชาติมหาอำนาจที่กล่าวถึงทั้งหมดตัดสินใจกระโดดเข้าร่วมสมรภูมิ ซึ่งในขณะนี้ยังเป็นสถานการณ์ที่ไม่น่าจะเกิดขึ้นได้ แต่การเข้ามามีส่วนร่วมของสหรัฐฯ ก็ทำให้สถานการณ์ตึงเครียดไปทั่วโลก

economictimes, intellinews, arabnews, Aljazeera, prm, Reuters