
ความตึงเครียดทางการค้าปะทุขึ้นเป็นประเด็นหลักที่เวที COP30 เมื่อจีน รวมถึงประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่ขนาดใหญ่ และประเทศกำลังพัฒนาขนาดเล็กหลายแห่งออกมาเตือนว่า มาตรการเก็บภาษีนำเข้าและภาษีคาร์บอนข้ามแดน อาจบั่นทอนเป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศของโลก ขณะที่การประชุมสภาพภูมิอากาศแห่งสหประชาชาติเข้าสู่ช่วงโค้งสุดท้ายแล้วในวันอังคารนี้ (18 พ.ย.)
การหยิบยกประเด็นการค้ามาหารือที่เวทีด้านสภาพภูมิอากาศถือเป็นสิ่งที่หาได้ยาก แต่ร่างเอกสารที่เผยแพร่โดยบราซิลในฐานะประธาน COP30 ระบุให้การค้าเป็นหนึ่งในวาระสำคัญของเอกสารสรุปผลการประชุม คล้ายเป็นการส่งสัญญาณถึงการเปลี่ยนทิศทางจากปีก่อน ๆ ที่การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและเงินทุนด้านภูมิอากาศเป็นประเด็นหลักของการเจรจา
รถยนต์ไฟฟ้าจีน โดยเฉพาะรุ่น BYD Dolphin Mini ที่พบเห็นได้ทั่วไปบนท้องถนนในเมืองเบเลง สถานที่จัดการประชุมครั้งนี้ กลายเป็นสัญลักษณ์ของความตึงเครียด เพราะจีนต้องการให้เทคโนโลยีสีเขียวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมของตนเข้าถึงตลาดได้กว้างขึ้น ขณะที่ชาติตะวันตกต่างออกมาตรการภาษีที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ โดยสหภาพยุโรปเก็บภาษีรถยนต์ไฟฟ้าจีนสูงสุดถึง 45% ส่วนสหรัฐฯ และแคนาดาใช้มาตรการภาษีที่สูงกว่า 100%
Channelnewsasia รายงานว่า หลายประเทศทั่วเอเชีย แอฟริกา และลาตินอเมริกามองว่า มาตรการดังกล่าวขัดแย้งต่อความพยายามจะลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนของโลก โดยหลายประเทศพึ่งพาเทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมของจีน ในการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาด และมองมาตรการควบคุมของชาติตะวันตกว่า ไม่ได้สอดคล้องกับการให้คำมั่นเรื่องสภาพอากาศเลย
อัลเดน เมเยอร์ จากองค์กร E3G ให้สัมภาษณ์ AFP ว่า เราต้องลดการปล่อยคาร์บอนครั้งใหญ่ให้ได้ภายในสองทศวรรษนี้ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายข้อตกลงปารีส หากนโยบายการค้ากลายเป็นอุปสรรค ก็ถือเป็นความกังวล
หนึ่งในประเด็นร้อนคือ “มาตรการปรับราคาคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดน” ของสหภาพยุโรป (CBAM) ซึ่งออกแบบมาเพื่อป้องกันไม่ให้บริษัทต่าง ๆ ย้ายฐานการผลิตไปยังประเทศที่ไม่ได้มาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อมต่ำ โดย CBAM ครอบคลุมสินค้านำเข้าที่ปล่อยคาร์บอนสูง เช่น เหล็กและปุ๋ยเคมี
แต่ประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่รายใหญ่ เช่น อินเดีย แอฟริกาใต้ และบราซิล ระบุว่า มาตรการนี้เป็นภาระที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้ผลิตในประเทศกำลังพัฒนาที่มีส่วนสร้างการปล่อยคาร์บอนในอดีตน้อยกว่าประเทศพัฒนาแล้วมาก
ผู้แทนจากแอฟริกายังเตือนว่า CBAM อาจเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น กฎระเบียบสินค้าที่เชื่อมโยงกับการตัดไม้ทำลายป่าของอียู ซึ่งกำลังถูกระงับชั่วคราว ก็ได้สร้างความกังวลในหมู่ผู้ส่งออกสินค้าเกษตร เช่น โกโก้ กาแฟ และสินค้าเกษตรอื่น ๆ แล้ว
อย่างไรก็ตาม อียูยืนยันว่า CBAM ขับเคลื่อนโดยเป้าหมายด้านสภาพอากาศ ไม่ใช่การปกป้องทางการค้า
ผู้เชี่ยวชาญมองว่า เวที COP30 จะไม่สามารถแก้ปัญหาความขัดแย้งทางการค้าที่มีมานานได้ แต่อาจจะบังคับให้ประเทศต่าง ๆ แก้ปัญหาเรื่องนี้อย่างเปิดกว้างได้