'วิทัย'นำแบงก์ชาติแก้ปัญหาโครงสร้าง ดูแลปากท้องจริง ไม่ใช้แค่ดอกเบี้ย
ท่ามกลางแรงกดดันรอบด้านที่รุมเร้าเศรษฐกิจไทย ตั้งแต่การฟื้นตัวที่เชื่องช้าหลังโควิด ไปจนถึงปัญหาเชิงโครงสร้างที่ฝังรากมานาน ธนาคารแห่งประเทศไทยกำลังส่งสัญญาณ “เปลี่ยนเกียร์” ครั้งใหญ่ จากบทบาทผู้กำหนดนโยบายดอกเบี้ย ไปสู่การเป็นหน่วยงานหลักที่เข้ามาแก้โจทย์เชิงโครงสร้างของระบบเศรษฐกิจมากขึ้น โดยไม่ละทิ้งหน้าที่การดูแลเสถียรภาพมหภาค อันเป็นภารกิจหลักตามกฎหมาย
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ทิศทางใหม่ดังกล่าวของแบงก์ชาติถูกถ่ายทอดโดย นายวิทัย รัตนากร ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ในปาฐกถาพิเศษหัวข้อ “คู่หูเศรษฐกิจ ฝ่าวิกฤติสู่ความยั่งยืน (Fiscal-Monetary Synergy in Sight)” ซึ่งจัดโดยสมาคมเศรษฐศาสตร์ธรรมศาสตร์ ในวันที่ 1 ธันวาคม 2568 โดยย้ำว่า ในยุคนี้ “กระทรวงการคลังกับแบงก์ชาติไม่ได้วิ่งกันคนละทาง” หรือมีแนวคิดในการทำงานที่สวนกันอย่างที่ผ่านมาอีกต่อไป แต่กำลังทำงานประสานกันอย่างใกล้ชิด ทั้งในเชิงยุทธศาสตร์และเชิงปฏิบัติ ภายใต้บริบทเศรษฐกิจไทยและเศรษฐกิจโลกที่เปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง
เศรษฐกิจโตช้าลงถาวร SMEs อ่อนแอ รายได้ประชาชนหดตัว
ผู้ว่าการ ธปท. ฉายภาพเศรษฐกิจไทยในปัจจุบันว่า “ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป” จากยุคที่แทบไม่ต้องทำอะไรมาก เศรษฐกิจก็สามารถเติบโตปีละ 4-5% ได้โดยอัตโนมัติ วันนี้ประเทศกำลังขยับเข้าสู่ภาวะการเติบโตต่ำอย่างต่อเนื่อง โดยปีนี้คาดว่าจะโตเพียง 2.1% และปีหน้ามีแนวโน้มลดลงเหลือ 1.6% ที่น่ากังวลยิ่งกว่าคือ ตัวเลขระดับ 2% อาจกลายเป็นเสมือน “เพดานใหม่” ของเศรษฐกิจไทยในระยะยาว
ความเสี่ยงไม่ได้อยู่ที่การเติบโตต่ำเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการเติบโตที่ “ไม่กระจาย” ภาคธุรกิจขนาดใหญ่ยังคงแข็งแรง เข้าถึงแหล่งทุนได้ต่อเนื่อง สถาบันการเงินยังทำกำไรสูงและมีฐานะมั่นคง ในทางกลับกัน เอสเอ็มอีกลับเผชิญปัญหาอย่างหนัก สินเชื่อหดตัวติดต่อกันนานถึง 13 ไตรมาส หรือกว่า 36 เดือน สะท้อนวิกฤติศรัทธาและข้อจำกัดเชิงโครงสร้างในการเข้าถึงเงินทุน
ขณะที่ระดับครัวเรือน รายได้บุคคลซึ่งเคยเติบโต 4-5% ต่อปี ลดลงเหลือเพียง 2-3% และบางช่วงต่ำกว่า 2% ต่อปี หลายครอบครัวเผชิญภาวะ “รายได้ต่ำกว่ารายจ่าย” ต่อเนื่องหลายปี สิ่งที่ตามมาคือแรงกดดันด้านหนี้ครัวเรือนที่สะสมเรื้อรัง จนกลายเป็นปัญหาเศรษฐกิจระดับมหภาคที่ฉุดรั้งอุปสงค์และคุณภาพชีวิตของประชาชนในวงกว้าง
ดอกเบี้ยไม่ใช่คำตอบเดียว โจทย์ใหม่คือต้องเจาะโครงสร้าง
นายวิทัยยอมรับว่า แม้นโยบายดอกเบี้ยนโยบายยังมีความจำเป็นในฐานะเครื่องมือดูแลสภาพคล่อง และช่วยผ่อนคลายภาระการชำระหนี้ของภาคธุรกิจและประชาชน แต่ในโลกปัจจุบันที่โจทย์เศรษฐกิจไม่ได้อยู่ที่ “คนไม่อยากใช้จ่าย” หากแต่อยู่ที่ “ระบบไม่เอื้อให้เติบโต” การลดดอกเบี้ยจึงไม่อาจเป็นคำตอบเดียวได้อีกต่อไป
ผู้ว่าการ ธปท. ยกตัวเลขให้เห็นชัดว่า การปรับลดดอกเบี้ยนโยบาย 0.25% ต่อเนื่องหลายครั้งที่ผ่านมา ส่งผลต่อการกระตุ้นเศรษฐกิจในปีนี้และปีหน้า รวมกันแล้วไม่ถึง 0.2% แม้สมมติจะลดดอกเบี้ยครั้งเดียวถึง 0.5% ก็อาจช่วยพยุงเงินเฟ้อปีหน้าได้เพียงราว 0.1% เท่านั้น สะท้อนข้อจำกัดของเครื่องมือทางการเงินในเศรษฐกิจที่เผชิญปัญหาเชิงโครงสร้างลึกซึ้ง
ด้วยเหตุนี้ แบงก์ชาติจึงปรับ “เป้าหมายและวิธีการทำงาน” จากเดิมที่โฟกัสเรื่องดอกเบี้ยและเงินเฟ้อ มาเป็นการดูแลเศรษฐกิจจริง (real sector) อย่างใกล้ชิดมากขึ้น พร้อมตั้งเป้าเป็นผู้นำในการแก้ปัญหาเชิงโครงสร้างระดับมหภาค ไม่ใช่เพียงหน่วยงานวิเคราะห์ในเชิงทฤษฎี หากแต่เป็นผู้ลงมือผลักดันมาตรการที่จับต้องได้
จากเสถียรภาพสู่ความ “ติดดิน” แก้หนี้-อัดสินเชื่อ
นายวิทัยกล่าวว่า แนวคิด “ยื่นมือติดดิน” ถูกหยิบย้ำเป็นหัวใจของบทบาทใหม่ของธปท. ซึ่งหมายถึงการก้าวออกจากกรอบนโยบายแบบกว้าง ๆ ไปสู่มาตรการเฉพาะจุดที่ตอบโจทย์ปัญหาเชิงโครงสร้างทีละเรื่อง ผู้ว่าการ ธปท. ย้ำชัดว่า ปัญหาอย่างหนี้ครัวเรือนหรือสินเชื่อเอสเอ็มอี “ออกมาตรการครั้งเดียวไม่จบ” แต่ต้องทำซ้ำ ทำต่อเนื่อง และปรับรายละเอียดไปตามสถานการณ์จริง
ตัวอย่างแรกคือโครงการแก้หนี้รายย่อยสำหรับผู้มีรายได้ต่ำกว่า 100,000 บาทต่อเดือน ซึ่งแบงก์ชาติขยับสถานะจากผู้ร่วมโครงการ เป็น “ผู้ดำเนินการหลัก” ภายในระยะเวลาเพียงราวหนึ่งเดือน สามารถโอนหนี้ล็อตแรกลูกหนี้กว่า 1.6 ล้านราย และลูกหนี้จากแบงก์รัฐอีกราว 300,000 ราย รวมเกือบ 2 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นหนี้ระดับ 2-3 หมื่นบาท เฉลี่ยราว 27,000 บาท หลายรายสามารถปิดหนี้ได้ด้วยเงินเพียงหลักพัน หรือเลือกผ่อนแบบสบายเดือนละ 300-400 บาท เพื่อกลับเข้าสู่ระบบการเงินได้อีกครั้ง
ถัดจากนั้น แบงก์ชาติกำลังเดินหน้าโครงการใหม่ด้านเอสเอ็มอี โดยอยู่ระหว่างเสนอเข้าคณะรัฐมนตรี เพื่อสร้างกลไกค้ำประกันสินเชื่อรูปแบบใหม่ นอกเหนือจากซอฟต์โลนของออมสินและระบบค้ำประกันของ บสย. เพื่อปล่อยสินเชื่อได้ราว 100,000-120,000 ล้านบาท มุ่งเน้นอุตสาหกรรมที่ไทยยังมีศักยภาพแข่งขัน เช่น อาหาร เกษตร เวลเนส และสมาร์ตอิเล็กทรอนิกส์
นอกจากนี้ ยังมีแผนดึงกลุ่มประชาชนที่ไม่เคยเข้าถึงสินเชื่อเข้าสู่ระบบอย่างเป็นรูปธรรม ทั้งรายได้น้อยและผู้ประกอบการรายย่อย เพื่อให้สามารถเริ่มต้นธุรกิจหรือฟื้นตัวจากวิกฤติได้อย่างยั่งยืน นายวิทัยย้ำว่า การแก้ปัญหาเชิงโครงสร้างไม่ใช่งานระยะสั้น แต่เป็นภารกิจต่อเนื่องที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทั้งภาครัฐ สถาบันการเงิน และสังคม
บทบาทใหม่ของธนาคารแห่งประเทศไทยในสายตาของผู้ว่าการ จึงไม่ใช่หน่วยงานบน “หอคอยงาช้าง” อีกต่อไป หากแต่เป็นองค์กรที่ยืนอยู่บนพื้นเดียวกับประชาชน ลงมือแก้ปัญหาจริง และพร้อมปรับบทบาทไปตามความเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจ เพื่อพาประเทศก้าวผ่านวิกฤติไปสู่การเติบโตอย่างมั่นคงในระยะยาว
