รายได้แบบไหนที่ต้องเสียภาษี? ตอบคำถามนี้ได้ต้องเข้าใจเรื่องพวกนี้ก่อน

หลายคนยังคงสับสนว่ารายได้แบบไหนบ้างที่ต้องนำมาคำนวณเพื่อเสียภาษี โดยเฉพาะในยุคที่รายได้มีหลากหลายรูปแบบ หลากหลายช่องทาง บทความนี้จะมาชวนทำความเข้าใจในประเด็นนี้กันชัด ๆ เพื่อที่จะได้นำไปปรับใช้ในการจัดการภาษีของแต่ละคนกันครับ 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

รัฐบาลไทยปิดดีลภาษีนำเข้าสหรัฐฯ ที่ 19% มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันนี้

ด่วน! โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ประกาศเก็บภาษีไทย 19%

"ภูมิธรรม" เชื่อ ผลเจรจาภาษีสหรัฐฯ ที่จะประกาศพรุ่งนี้ ออกมาดี

โดยสิ่งที่เราควรควรเริ่มทำความเข้าใจก็คือ ตัวกฎหมายภาษีอย่างประมวลรัษฏากร ที่พูดถึงเรื่องนี้ไว้อย่างชัดเจนผ่านนิยามของคำว่า เงินได้พึงประเมิน นั่นเองครับ

1. "เงินได้พึงประเมิน" คืออะไร?

ในทางกฎหมายภาษี (มาตรา 39 แห่งประมวลรัษฏากร) กฎหมายไม่ได้ใช้คำว่า "รายได้" แต่ใช้คำว่า "เงินได้พึงประเมิน" ซึ่งจะสังเกตได้ว่ามีนิยามที่กว้างมาก หมายถึง เงิน ทรัพย์สิน หรือประโยชน์ใดๆ ก็ตามที่ได้รับและสามารถคำนวณเป็นตัวเงินได้ รวมถึงภาษีที่ผู้จ่ายเงินหรือผู้อื่นออกให้ และเครดิตภาษีตามกฎหมายกำหนด

ดังนั้น หลักการพื้นฐาน คือ ให้ตั้งสมมติฐานไว้ก่อนว่า "ทุกสิ่งที่ได้รับมาถือเป็นเงินได้พึงประเมิน" และต้องนำมาเสียภาษีเงินได้ เว้นแต่ว่า … จะมีกฎหมายยกเว้นไว้เป็นกรณีพิเศษ

2. “เงินได้ที่ได้รับยกเว้นภาษีเงินได้”

เพราะถึงแม้เงินได้พึงประเมินจะมีนิยามที่กว้างอย่างที่ว่ามา แต่ก็มีรายได้บางประเภทที่กฎหมายระบุไว้ชัดเจนว่าได้รับ "ยกเว้น" ภาษี โดยกฎหมายได้ระบุไว้ชัดเจนในมาตรา 42  และข้อกฎหมายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

โดยตัวอย่างที่คุ้นเคยกันที่มักจะพูดถึงบ่อย ๆ เช่น มาตรา 42 (27) เงินได้ที่ได้รับจากการอุปการะหรือจากการให้โดยเสน่หาจากบุพการี ผู้สืบสันดาน หรือคู่สมรส เฉพาะเงินได้ในส่วนที่ไม่เกินยี่สิบล้านบาทตลอดปีภาษีนั้น หรือที่คนชอบนำมาพูดเล่น ๆ ว่า ให้โดยเสน่หาไม่ต้องเสียภาษี (ถ้าไม่เกินจำนวนและเป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด) นั่นเองครับ 

จากตรงนี้เราจะเห็นความเชื่อมโยงกันในมิติของการยกเว้นเงินได้ แต่อย่างไรก็ตาม ยังมีการยกเว้นเงินได้บางกลุ่มจากหลักการของแหล่งที่มาของเงินได้เช่นกันครับ นั่นคือ 

3. แหล่งที่มาของเงินได้

ในปัจจุบัน กฎหมายภาษีของไทยพิจารณาแหล่งที่มาของเงินได้เป็น 2 กรณี ตามมาตรา 41 แห่งประมวลรัษฏากร ซึ่งสรุปเนือหาสำคัญได้ว่า 

• เงินได้ที่เกิดขึ้นในประเทศไทย: ต้องเสียภาษีในประเทศไทยเสมอ ไม่ว่าจะจ่ายเงินในประเทศหรือต่างประเทศ
• เงินได้ที่เกิดขึ้นในต่างประเทศ: ตั้งแต่ปี 2567 เป็นต้นไป กฎหมายตีความว่าเงินได้จากต่างประเทศจะต้องนำมารวมคำนวณภาษีในประเทศไทย หากเข้าเงื่อนไข 2 ข้อ คือ (1) ผู้มีเงินได้อยู่ในประเทศไทยถึง 180 วันในปีภาษีที่เกิดเงินได้นั้น และ (2) มีการนำเงินได้นั้นเข้ามาในประเทศไทย ไม่ว่าเงินได้นั้นจะเกิดขึ้นในปีใดก็ตาม ก็ให้นำมาเสียภาษีในปีนั้น 

ดังนั้นหากพิจารณาหลักการทั้ง 3 ข้อร่วมกันแล้ว จะเห็นว่า ถ้าเรารู้ว่าเรามีเงินได้เกิดขึ้น ซึ่งเงินได้นั้นกฎหมายไม่ยกเว้นโดยตรง หรือ ยกเว้นจากการที่ไม่ได้เกิดขึ้นในประเทศไทย เราก็มีหน้าที่นำเงินได้นั้นมาคำนวณเพื่อเสียภาษีให้ถูกต้องนั่นเองครับ 

อย่างไรก็ดี สิ่งที่คนเข้าใจผิดและไปผูกติดกันก็คือ วิธีการหลีกเลี่ยงภาษี เช่น การรับเงินสด การไม่ยื่นภาษี การคิดว่ามีวิธีที่สรรพากรตรวจสอบไม่พบ ซึ่งตรงนี้จะไม่ตรงกับหลักการของกฎหมาย นั่นคือ หากถูกตรวจสอบพบเมื่อไร ก็จะมีปัญหากับทางสรรพากรเมื่อนั้น เพราะหลักการสำคัญเป็นดังที่ว่ามานั่นเองครับ 

นอกจากนี้ ในกรณีของผู้ประกอบการที่มีรายได้จากการขายสินค้าหรือบริการ (ที่ไม่ได้รับการยกเว้น VAT) เกิน 1.8 ล้านบาทต่อปี ยังมีหน้าที่ต้องจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) ซึ่งเป็นคนละส่วนกับภาษีเงินได้อย่างที่ว่ามาครับ 

เมื่อมาถึงตรงนี้ หลายคนอาจจะเริ่มเห็นว่า โดยปกติแล้วรายได้ที่เราได้รับจากการทำงานต่าง ๆ มักจะต้องถือเป็นเงินได้ที่ต้องเสียภาษีอยู่แล้วใช่ไหมครับ สิ่งที่อยากชวนทำความเข้าใจต่อไปก็คือ เรื่องของประเภทเงินได้ครับ 

เพราะการรู้ประเภทของเงินได้มีความสำคัญมาก เนื่องจากแต่ละประเภทมีสิทธิพิเศษในการหักค่าใช้จ่ายแตกต่างกันไป ตามประมวลรัษฎากรสามารถแบ่งเงินได้ออกเป็น 8 ประเภทหลักตามมาตรา 40(1) -(8) ดังนี้

1. เงินได้จากเงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส
2. เงินได้จากค่าธรรมเนียม ค่านายหน้า ค่าเบี้ยประชุม
3. เงินได้จากค่าลิขสิทธิ์ ค่าสิทธิ
4. เงินได้จากดอกเบี้ย เงินปันผล
5. เงินได้จากการให้เช่าทรัพย์สิน
6. เงินได้จากวิชาชีพอิสระ
7. เงินได้จากการรับเหมา
8. เงินได้จากธุรกิจ การพาณิชย์ การเกษตร หรือเงินได้อื่น ๆ เช่น การขายสินค้าออนไลน์

ตรงนี้จุดที่สำคัญที่สุดคือ ตัวของผู้มีเงินได้ (ตัวเรา) ต้องรู้ต่อว่าแล้วมีเงินได้ประเภทไหนจำนวนเท่าไร เพื่อให้สามารถนำมาคำนวณภาษีได้อย่างถูกต้องนั่นเองครับ 

สุดท้ายสิ่งที่อยากฝากไว้เมื่อเรารู้ว่า “รายได้ที่มี ต้องเสียภาษีหรือไม่” นั่นคือการเก็บข้อมูลรายได้อย่างครบถ้วน เพื่อให้เราสามารถนำมาคำนวณภาษีได้อย่างถูกต้องนั่นเองครับ 

คอนเทนต์แนะนำ

เช็กเลย 3 ตำแหน่งนี้ ก.พ.ขึ้นเงินเดือนข้าราชการด้วยเหตุพิเศษ

รู้จัก "หมวดบุ๊ค" ร.ต.เกียรติวงศ์ สถาวร กรุยฝ่าดงพิชิตปราสาทตาควาย

"ปฏิเสธรักษา" กัมพูชาเตรียมดราม่าฟ้องโลก แนวทางการสื่อสารที่ไทยควรทำ