ผู้ป่วยวิกฤตกับการขอเฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉิน หลักเกณฑ์-ขั้นตอน-ค่าใช้จ่าย ?

ผู้ป่วยวิกฤตกับการขอเฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉิน ใครมีสิทธิ? ใช้เมื่อไร? หลักเกณฑ์พิจารณา และต้องผ่านขั้นตอนใดบ้าง
มีค่าใช้จ่ายหรือไม่

ในโลกของการแพทย์ฉุกเฉิน "เวลา" คือหัวใจของการรอดชีวิต โดยเฉพาะสำหรับผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะวิกฤต หากล่าช้าเพียงไม่กี่นาที อาจหมายถึงชีวิตที่ดับลงก่อนถึงมือหมอ

หนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้ผู้ป่วยเหล่านี้รอดได้ คือ "เฮลิคอปเตอร์ทางการแพทย์" หรือที่หลายคนรู้จักในชื่อ "Air Ambulance" ซึ่งทำหน้าที่นำพาผู้ป่วยจากพื้นที่ห่างไกล หรือสถานการณ์ที่ยานพาหนะทั่วไปเข้าถึงได้ยาก ไปยังโรงพยาบาลที่มีศักยภาพในการรักษาโดยเร็วที่สุด

อมรินทร์ออนไลน์ ได้รวบข้อมูลเบื้องต้นเพื่อทำความเข้าใจว่า เฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉินคืออะไร ใครมีสิทธิใช้ ใช้เมื่อไร และมีขั้นตอนอย่างไรบ้าง

ทำไมต้องใช้เฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉิน ?

แม้ในประเทศไทยจะมีระบบส่งต่อผู้ป่วยทางบกที่เข้มแข็ง แต่ในบางพื้นที่ เช่น บนดอย เกาะ ป่าเขา หรือในช่วงเวลาที่ถนนถูกตัดขาดจากภัยพิบัติ การเข้าถึงผู้ป่วยเป็นไปได้ยากและล่าช้า การลำเลียงผู้ป่วยผ่านทางอากาศจึงกลายเป็น "เส้นชีวิตจากฟ้า" ที่จำเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะในภาวะที่ต้องแข่งกับเวลา เช่น

• หัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน

• เส้นเลือดในสมองแตก/ตีบ

• อุบัติเหตุรุนแรง

• เด็กแรกเกิดที่มีภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง

• เลือดออกในอวัยวะสำคัญ

ใครมีสิทธิใช้เฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉิน ?

ไม่ใช่ทุกกรณีฉุกเฉินจะสามารถเรียกใช้เฮลิคอปเตอร์ได้ ต้องผ่านการพิจารณาตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้โดย สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) โดยผู้ที่เข้าเกณฑ์คือ

1. ผู้ป่วยที่อยู่ในภาวะวิกฤต มีความเสี่ยงเสียชีวิตสูง หากล่าช้าในการรับการรักษา

2. ผู้ป่วยที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกลหรือเข้าไม่ถึงทางบก

3. กรณีที่ต้องส่งต่อด่วนไปยังโรงพยาบาลเฉพาะทาง ซึ่งมีศักยภาพในการรักษาสูงกว่าที่ต้นทาง

โดยทั้งหมดต้องผ่านการประเมินจากแพทย์ หรือเจ้าหน้าที่ประจำศูนย์รับแจ้งเหตุ 1669

ใช้เมื่อไร ? เกณฑ์พิจารณาเฮลิคอปเตอร์

การตัดสินใจเรียกใช้เฮลิคอปเตอร์ จะประเมินจากหลายปัจจัย

• ระยะทางและเวลาที่ใช้หากเดินทางทางบกเทียบกับ "Golden Period" (ช่วงเวลาทองในการรักษา เช่น โรคหลอดเลือดสมองต้องรักษาภายใน 4.5 ชั่วโมง)

• ความสามารถของโรงพยาบาลต้นทาง

• สภาพพื้นที่ เช่น มีน้ำท่วม ถนนขาด ฯลฯ

• สภาพอากาศ ณ เวลานั้น

ขั้นตอนการขอเฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉิน

1. แจ้งเหตุฉุกเฉินผ่านสายด่วน 1669

• ระบุอาการผู้ป่วยและพิกัดให้ชัดเจน

2. ประเมินโดยศูนย์สั่งการ

• แพทย์หรือเจ้าหน้าที่จะประเมินว่าผู้ป่วยเข้าเกณฑ์หรือไม่

3. ประสานหน่วยบินที่ใกล้ที่สุด

• เช่น หน่วยบินของกองทัพบก กองทัพอากาศ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ หรือภาคเอกชนที่ร่วมมือกับรัฐ

4. จัดเตรียมพื้นที่จอดเฮลิคอปเตอร์

• เช่น สนามฟุตบอล ลานว่างใกล้เคียง จุดที่สามารถลงจอดได้อย่างปลอดภัย

5. เคลื่อนย้ายผู้ป่วยและลำเลียงไปยังโรงพยาบาลปลายทาง

• ทีมแพทย์ที่มากับเฮลิคอปเตอร์จะดูแลตลอดการเดินทาง

มีค่าใช้จ่ายหรือไม่ ?

บริการนี้อยู่ภายใต้ระบบการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ สำหรับผู้ป่วยฉุกเฉินที่เข้าเกณฑ์จะไม่มีค่าใช้จ่าย โดยรัฐเป็นผู้สนับสนุนค่าใช้จ่ายทั้งหมด

แต่หากเป็นการขอใช้โดยไม่เข้าเกณฑ์ฉุกเฉิน หรือเรียกผ่านภาคเอกชนโดยตรง อาจมีค่าใช้จ่ายตั้งแต่หลักแสนถึงหลักล้านบาทต่อเที่ยว

หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการให้บริการ

• สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) – ผู้วางแผนและประสานงาน

• กองทัพบก / กองทัพอากาศ / ตำรวจ / หน่วยกู้ชีพอาสา – สนับสนุนอากาศยาน

• โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป – รับผู้ป่วยปลายทาง

ชีวิตแขวนอยู่บนความเร็ว และการประสานที่แม่นยำ

เฮลิคอปเตอร์ฉุกเฉินไม่ใช่เพียง "ความสะดวก" แต่เป็น "ความจำเป็น" สำหรับผู้ป่วยที่ต้องการการรักษาแบบเร่งด่วนในพื้นที่ที่ยานพาหนะทั่วไปไม่สามารถตอบสนองได้ทันเวลา การรู้ว่าเมื่อใดควรขอใช้ และการเข้าใจขั้นตอน จะช่วยให้ระบบการแพทย์ฉุกเฉินทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

• สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) www.niems.go.th

• เอกสาร แนวทางการลำเลียงผู้ป่วยฉุกเฉินทางอากาศ

• กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

• สำนักงานตำรวจแห่งชาติ / กองทัพอากาศ / กองทัพบก