นึกชื่อไม่ออก บอกได้แค่ "ไอ้นั่นๆ" เช็กสัญญาณเตือนก่อนอัลไซเมอร์มาถึง

นึกชื่อไม่ออก บอกได้แค่ "ไอ้นั่นๆ" เช็กอาการเตือนก่อนภาวะสมองเสื่อมหรืออัลไซเมอร์ จะมาเยือน

เคยเป็นไหม? เวลาจะสื่อสารอะไรบางอย่าง จู่ๆ ก็เกิดอาการนึกชื่อหรือคำพูดไม่ออก บอกได้แค่ ไอ้นั่นๆ จนผ่านไปช่วงระยะเวลาหนึ่งถึงจะนึกออก หรือไม่ก็นึกไม่ได้เลยว่าจะสื่ออะไร อาการเช่นนี้เกิดขึ้นไม่บ่อยก็ไม่เป็นไร แต่ถ้าบ่อยครั้งขึ้น จำเป็นต้องหมั่นเช็กอาการเพราะเสี่ยงนำไปสู่อาการที่เกิดก่อนสมองเสื่อมได้

ผศ.นพ.สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองและระบบประสาท ได้ให้ความรู้ผ่านเพจ สาระสมองกับ อจ.หมอสุรัตน์ ถึง 5 อาการที่เกิดก่อนสมองเสื่อม (Alzheimer’s) ไว้เป็นการเช็กตัวเองและสังเกตคนรอบข้าง โดยเฉพาะผู้สูงอายุภายในบ้าน

หลายคนคิดว่า “สมองเสื่อม = ลืมความจำ”

แต่ความจริงแล้ว โรค Alzheimer’s ส่งสัญญาณเตือนล่วงหน้าเป็น ปี ๆ อาจถึง 10 ปี ก่อนที่เราจะเห็นอาการหลงลืมชัดเจน นั่นเราเรียก prodrome อาการเตือน สำคัญ เพราะตอนนี้ มันมีการตรวจระยะแรกได้แล้ว เช่นตรวจเลือด หรือ น้ำไขสันหลัง

มาดู 5 อาการสำคัญที่มักเกิดขึ้นก่อนเข้าสู่ระยะสมองเสื่อมกันครับ

1. ความจำคำพูดเริ่มถดถอย (Verbal memory decline)

• มักเกิดประมาณ 8 ปีก่อน ระยะ MCI (Mild Cognitive Impairment สมองเสี่ยงเสื่อมขั้นต้น )

• ลืมบทสนทนาที่เพิ่งคุยไป หรือจำคำพูดบางอย่างไม่ได้

คนรอบข้างมักยังไม่ทันสังเกตเห็น เพราะอาการยังไม่รุนแรง

2. การหาคำพูดยากขึ้น เราเรียก word finding difficulty

• เวลาจะพูดหรืออธิบายอะไร มักจะ “นึกไม่ออก”

• ใช้คำง่ายๆ แทนคำที่เฉพาะเจาะจง เช่น บอกว่า “ไอ้นั่น ๆ” แทนที่จะพูดชื่อสิ่งของตรงๆ น้อยๆ ไม่เป็นไร บ่อยๆ ต้องสงสัย

เป็นอาการที่มักเริ่มชัดขึ้นใน 2–3 ปีก่อน MCI อันนี้เสี่ยง

3. การตัดสินใจและการคิดวิเคราะห์ถดถอย

• ทำงานที่เคยง่ายกลับรู้สึกยุ่งยากขึ้น เช่น การวางแผนการเงิน การขับรถในเส้นทางเดิม

• ตัดสินใจผิดพลาดบ่อยขึ้น หรือทำอะไรช้า

อันนี้ สะท้อนถึง “ความยืดหยุ่นในการคิด” ที่เริ่มลดลง การประมวลผลจะเสีย เคยเฉียบคม เริ่มโง่ทึบ

4. อารมณ์และพฤติกรรมเปลี่ยนไป

• บางคนอาจมีอาการ วิตกกังวลมากขึ้น หงุดหงิดง่าย หรืออารมณ์แกว่ง

• ไม่ค่อยสนุกกับกิจกรรมที่เคยชอบ

อาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากอารมณ์เพียงอย่างเดียว แต่เป็นสัญญาณของการเปลี่ยนแปลงในสมอง เรียกว่า Mild Behavioral impairment (MBI)

5. ความสับสนเล็กน้อยในชีวิตประจำวัน

เช่น ลืมว่าวางของไว้ที่ไหน ลืมขั้นตอนเล็กๆ ในการทำงาน งงๆ นี่ฉันทำอะไรอยู่ บางคนหลงสถานที่ แม้ยังไม่ถึงขั้นรบกวนการใช้ชีวิตมาก แต่เป็นสัญญาณเริ่มต้นที่ควรจับตา

อาการก่อนสมองเสื่อมอาจเริ่มขึ้นตั้งแต่ 8–10 ปีก่อน ที่คนรอบข้างจะสังเกตเห็น โดยเริ่มจาก ความจำคำพูดถดถอย → หาคำพูดยาก → ตัดสินใจไม่ดีเหมือนเดิม → อารมณ์เปลี่ยน → เริ่มสับสนในชีวิตประจำวัน

อันนี้สงสัยต้องเจอหมอหรือติดตามตรวจสมอง จะให้ดีควรเข้ารับการเทสเจาะเลือดหาสาร Amyloid หรือ Tau ขยะ อัลไซเมอร์ในสมอง

อย่างไรก็ตาม ผศ.นพ.สุรัตน์ ยังให้ข้อมูลเพิ่มเติมอีกว่า แนวโน้มอาการที่เกิดก่อนสมองเสื่อมต้องดูจากกลุ่มอายุด้วย

• อายุ 55 เริ่มเจอ 2.5%

• อายุ 60 ขึ้นไป 8.8%

• อายุ 70 ขึ้นไปเจอ 19%

• อายุ 80 ขึ้นไป เจอ 26%

สรุปคือจะเริ่มเพิ่มชัดเมื่อ เกิน 60 ดังนั้นหากเกิดในคนอายุน้อยกว่า 55 โอกาสจะเป็นน้อย อาจจะเกิดจากสมองเครียดมากกว่า