สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทย

“สมณศักดิ์” คือยศหรือบรรดาศักดิ์ที่พระภิกษุได้รับพระราชทานจากพระมหากษัตริย์ โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมพระภิกษุผู้ประพฤติดี ปฏิบัติชอบ ให้ดำรงตนอยู่ในสมณเพศอย่างมั่นคง เป็นกำลังสำคัญในการสืบสานพระพุทธศาสนา และเป็นหลักในการปกครองคณะสงฆ์ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย

 

ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คำว่า “สมณศักดิ์” หมายถึงยศของพระสงฆ์ที่ได้รับพระราชทาน ซึ่งแต่ละชั้นจะมีพัดยศประจำตำแหน่งเป็นเครื่องหมายกำหนดฐานะและลำดับขั้น พระภิกษุที่ได้รับสมณศักดิ์มักจะได้รับมอบหมายภารกิจสำคัญควบคู่กันไป เช่น การปกครองหมู่สงฆ์ การเผยแผ่ธรรมะ การดูแลการศึกษาพระปริยัติธรรม หรือการบริหารกิจการของคณะสงฆ์ในระดับต่าง ๆ

 

ลำดับชั้นของสมณศักดิ์ในประเทศไทย

 

สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทย แบ่งออกเป็นหลายระดับ เรียงลำดับได้ดังนี้

 

ชั้น 1 สกลมหาสังฆปรินายก เป็นตำแหน่งสังฆราช

สมเด็จสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก

 

ชั้น 2 มหาสังฆนายก เจ้าคณะใหญ่ ชั้นสุพรรณบัตร

สมเด็จพระราชาคณะ มี 4 ตำแหน่ง คือ พระพุทธโฆษาจารย์ พระวันรัต พระพุทธาจารย์ และพระมหาวีรวงศ์ เป็นต้น

 

ชั้น 3 พระราชาคณะชั้นธรรม

มี 2 อันดับ คือ 1.พระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นหิรัญบัตร และ 2.พระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นสัญญาบัตร

 

ชั้น 4 พระราชาคณะชั้นธรรม

มีราชทินนามว่า "ธรรม" นำหน้านาม เช่น พระธรรมปิฏก พระธรรมกิตติโสภณ และพระธรรมวิสุทธาจารย์ เป็นต้น

 

ชั้น 5 พระราชาคณะชั้นเทพ

มีราชทินนามว่า "เทพ" นำหน้านาม เช่น พระเทพวิสุทธิโสภณ พระเทพสังวรญาณ และพระเทพวิสุทธิเมธี เป็นต้น

 

ชั้น 6 พระราชาคณะชั้นราช

มีราชทินนามว่า "ราช" นำหน้านาม เช่น พระราชศิริธรรมเมรี พระราชนันทาจารย์ และพระราชมงคลมุนี เป็นต้น

 

ชั้น 7 พระราชาคณะชั้นสามัญ

ไม่มีราชทินนามนำหน้า เช่น พระวิเชียรโมลี พระชัยนาทมุนี และพระกวีรญาณ เป็นต้น

 

ชั้น 8 พระครู

เป็นตำแหน่งรองจากพระราชาคณะชั้นสามัญ ใช้คำว่าพระครูนำหน้านาม เช่น พระครูพิศาลสังฆโสภณ พระครูวิเศษบุญญากร และพระครูวิสุทธิ์วุฒิคุณ เป็นต้น

สมณศักดิ์ชั้นพระครูมี 10 อันดับ ดังนี้

1.พระครูชั้นสัญญาบัตรชั้นพิเศษ

2.พระครูชั้นสัญญาบัตรชั้นเอก

3.พระครูสัญญาบัตรชั้นโท

4.พระครูสัญญาบัตรชั้นตรี

5.พระครูปลัด

6.พระครูธรรมธร

7.พระครูวินัยธร

8.พระครูคู่สวด

9.พระครูสมุห์

10.พระครูใบฎีกา

 

ชั้น 9 ชั้นฐานานุกรม

ไม่มีราชทินนามนำหน้า แต่ใช้ตำแหน่งนำหน้า เช่น พระสมุห์ .....และพระใบฎีกา ..... มีทั้งหมด 3 อันดับ 1.พระปลัด 2.พระสมุห์ 3.พระใบฏีกา

 

อ้างอิงที่มา : กรมประชาสัมพันธ์