สีสันจากธรรมชาติ ผ้าไหมย้อมสีจากเปลือกชาน้ำมันและใบหญ้าแฝก

ผ้าไหมไทยก้าวหน้าไปอีกขั้นอย่างน่าภาคภูมิใจด้วยเทคนิคใหม่ในการย้อมสีธรรมชาติ โดยใช้สีที่สกัดจาก "เปลือกผลชาน้ำมัน" และ "ใบหญ้าแฝก" นับเป็นครั้งแรกในประเทศไทย ความสำเร็จนี้เป็นผลงานของ "มูลนิธิชัยพัฒนา" ที่เริ่มต้นและพัฒนาวิธีการย้อมเส้นไหมจากวัสดุธรรมชาติ ร่วมกับชาวบ้านอำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิ

 

โดยกรมทรัพย์สินทางปัญญาได้ให้การรับรองอนุสิทธิบัตร 2 ฉบับ แก่มูลนิธิชัยพัฒนา สำหรับการประดิษฐ์คิดค้น “กรรมวิธีการย้อมเส้นไหมโดยใช้สีย้อมผ้าที่สกัดจากเปลือกผลชาน้ำมัน” และ “กรรมวิธีการย้อมเส้นไหมโดยใช้สีย้อมผ้าที่สกัดจากใบหญ้าแฝก”

 

นวัตกรรมนี้ไม่เพียงช่วยยกระดับผ้าไหมไทยให้มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในด้านความงามและสีสันที่เป็นธรรมชาติ แต่ยังส่งเสริมความยั่งยืนด้วยกระบวนการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ผลิตภัณฑ์ที่จับต้องได้จริง และสามารถต่อยอดสู่ตลาดทั้งในประเทศและต่างประเทศได้อย่างภาคภูมิใจ

 

จุดเริ่มต้นจากพระราชดำริ

 

โครงการนี้ถือกำเนิดจากแนวพระราชดำริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ที่ทรงให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น อย่างการปลูกหม่อน เลี้ยงไหม ทอผ้าไหม และลายผ้าไหมดั้งเดิม โดยเฉพาะผ้าไหมมัดหมี่ที่เป็นเอกลักษณ์ของบ้านเขว้า

 

ผลจากการทดลองและพัฒนาในโครงการฯ ได้นำไปสู่การผลิตผ้าไหมภายใต้แบรนด์ “ภัทรพัฒน์” (PATPAT) ที่มีการวางจำหน่ายในรูปแบบผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติที่มีเฉดสีเฉพาะตัว หรูหรา และเต็มไปด้วยเรื่องราวของชุมชน

 

สีธรรมชาติที่ไม่เหมือนใคร

 

การเลือกใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติอย่าง “เปลือกผลชาน้ำมัน” และ “ใบหญ้าแฝก” ช่วยลดการใช้สารเคมี ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และยังเป็นการใช้ประโยชน์จากพืชในท้องถิ่นให้เกิดคุณค่าสูงสุด ทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม

 

เปลือกผลชาน้ำมัน หรือ เมล็ดคามีเลียโอลีเฟร่า - ให้สีน้ำตาลประกายทอง ดูหรูหราและเป็นธรรมชาติ ซึ่งไม่เพียงแต่สวยงาม แต่ยังเชื่อมโยงกับการปลูกต้นชาน้ำมันเพื่อฟื้นฟูผืนป่าตามแนวพระราชดำริ

 

ใบหญ้าแฝก - ให้เฉดสีเหลืองทอง หรือ เขียวทองอ่อนๆ ขึ้นอยู่กับการทอผ้า ซึ่งเป็นการใช้ประโยชน์จากพืชที่ปลูกเพื่อป้องกันการพังทลายของดิน

 

ความสำเร็จที่มากกว่าความสวยงาม

 

ความสำเร็จของการย้อมผ้าไหมด้วยสีธรรมชาติครั้งนี้เป็นมากกว่านวัตกรรมด้านแฟชั่น เพราะไม่เพียงแค่สร้างสรรค์สีสันที่สวยงาม แปลกใหม่ และมีเอกลักษณ์เท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้ร่วมกับแนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน

 

นอกจากนี้กระบวนการผลิตยังส่งเสริมการสร้างงานในชุมชน สืบสานทักษะงานฝีมือดั้งเดิมของชาวบ้าน และช่วยสร้างความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ของผ้าไหมไทย ทำให้ผลิตภัณฑ์ที่ได้ไม่ใช่เพียง “ผ้าไหม” แต่คือ “เรื่องราว” ที่บอกเล่ารากเหง้าทางวัฒนธรรมของไทยได้อย่างลึกซึ้งและทรงคุณค่า

 

• เพิ่มมูลค่าให้ผ้าไหมไทย

• ส่งเสริมอาชีพและภูมิปัญญาของชาวบ้าน

• อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

• สร้างอัตลักษณ์ให้กับชุมชนในจังหวัด

 

ผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติจาก “เปลือกผลชาน้ำมันและใบหญ้าแฝก” เป็นสัญลักษณ์ของการนำ “ธรรมชาติ ภูมิปัญญา และนวัตกรรม” มาหลอมรวมกันอย่างลงตัวถือเป็นความภาคภูมิใจของประเทศไทย ที่ได้แสดงให้เห็นว่าความยั่งยืนกับความงามสามารถเดินไปด้วยกันได้อย่างกลมกลืน