ผู้สูงอายุ กินยาอย่างไรให้ปลอดภัย ไม่เพิ่มความเสี่ยงหกล้ม-ไตวาย

1 ต.ค. 68

16:59 น.

แชร์

การใช้ยาให้ปลอดภัยในผู้สูงอายุ กินยาถูกวิธี ชีวิตปลอดภัย สุขภาพดีทุกวัย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

กินยาอยู่ต้องรู้! น้ำผลไม้อะไรบ้าง กินแล้วรบกวนการออกฤทธิ์ของยา

กินยาดักไข้ พาราเซตามอล ฟ้าทะลายโจร ทำได้ ช่วยได้จริง หรือคิดไปเอง?

กินยาเยอะ กลัวตับพัง ไตวาย เลย "หยุดยาเอง" ผลที่ตามมาแบบคาดไม่ถึง

เมื่ออายุมากขึ้น ร่างกายจะเปลี่ยนไปหลายด้าน ทั้งระบบเผาผลาญที่ช้าลง การทำงานของตับและไตที่ไม่เหมือนเดิม รวมถึงความไวต่อผลข้างเคียงของยาที่สูงขึ้น นี่คือเหตุผลที่ “ผู้สูงอายุ” ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษในการใช้ยา แม้เป็นยาที่เคยใช้ประจำมาตลอดก็อาจเกิดผลเสียได้หากใช้ไม่ถูกต้อง

การใช้ยาที่ปลอดภัยในผู้สูงอายุ จึงไม่ใช่แค่เรื่องการกินยาให้ตรงเวลาเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการเลือกใช้ยาอย่างเหมาะสม การจัดเก็บ และการติดตามผลหลังการใช้ยาอย่างใกล้ชิด

หลักการใช้ยาที่ควรใส่ใจ

• ใช้ยาน้อยที่สุดเท่าที่จำเป็น : ไม่ควรใช้ยาหลายชนิดเกินไปโดยไม่มีเหตุจำเป็น เพราะยาบางอย่างอาจทำปฏิกิริยากันจนเกิดผลเสียมากกว่าผลดี

• รู้จักยาและศึกษาลักษณะของยา : ฝึกให้ผู้สูงอายุรู้ว่ายาที่กำลังกินคือยาอะไร ใช้รักษาโรคใด มีลักษณะเม็ดยาแบบไหน เพื่อป้องกันการกินผิดหรือซ้ำซ้อน

• แบ่งยาล่วงหน้าอย่างถูกต้อง : ควรใช้ตลับแบ่งยาที่มีช่องวัน/เวลา หรือเก็บไว้ทั้งฟอยล์ ไม่ควรแกะออกจากแผงเก็บไว้นาน เพราะอาจเสื่อมคุณภาพหรือสับสนจนกินผิด

• ตรวจสอบวันหมดอายุของยาเสมอ : ยาหมดอายุอาจไม่เพียงแค่ “ไม่ออกฤทธิ์” แต่บางชนิดยังเป็นอันตรายต่อร่างกายได้

• หลีกเลี่ยงการซื้อยาสมุนไพร ยาชุด ยาลูกกลอนมากินเอง : เพราะไม่สามารถรู้ส่วนผสมที่แท้จริง และอาจมีสารสเตียรอยด์หรือสารอันตรายปนเปื้อน

ยาที่ต้องใช้ความระมัดระวังในผู้สูงอายุ

• ยาแก้แพ้ ยานอนหลับ ยาคลายเครียด : ทำให้เกิดอาการง่วงซึม มึนงง เดินไม่มั่นคง เพิ่มความเสี่ยงต่อการหกล้มและอุบัติเหตุ

• ยาแก้ปวดอักเสบกลุ่ม NSAIDs : เช่น ไอบูโพรเฟน ไดโคลฟีแนค หากใช้ต่อเนื่องอาจทำให้กระเพาะอาหารอักเสบ เลือดออกในกระเพาะ และเสี่ยงต่อการทำให้ไตเสื่อม

• ยาความดันและยาลดน้ำตาลในเลือด : ต้องกินให้ตรงเวลา ห้ามหยุดยาเองเพราะอาจทำให้เกิดภาวะหัวใจวาย ความดันพุ่งสูง หรือระดับน้ำตาลผิดปกติจนเป็นอันตราย

การดูแลการใช้ยาอย่างปลอดภัย

การใช้ยาในผู้สูงอายุไม่ใช่เรื่องที่ทำได้ด้วยตนเองเพียงอย่างเดียว ครอบครัวควรมีบทบาทในการช่วยดูแล เช่น คอยสังเกตอาการผิดปกติหลังใช้ยา ช่วยจัดยาล่วงหน้า และพาผู้สูงอายุพบแพทย์สม่ำเสมอ

เพราะ “ยาที่ถูกต้อง” ไม่ได้หมายถึงแค่การรักษาโรค แต่ยังหมายถึงการทำให้คุณภาพชีวิตในวัยชราดีขึ้น ปลอดภัย และลดความเสี่ยงจากอันตรายที่ไม่จำเป็น

ผู้สูงอายุต้องใช้ยาอย่างระมัดระวัง เนื่องจากร่างกายเปราะบางต่อผลข้างเคียง การกินยาที่ถูกวิธี การตรวจสอบยาอย่างสม่ำเสมอ และการปรึกษาแพทย์ทุกครั้งก่อนเปลี่ยนแปลงวิธีใช้ยา คือหัวใจสำคัญที่จะช่วยให้ผู้สูงอายุ “กินยาถูกวิธี ชีวิตปลอดภัย สุขภาพดีทุกวัย”

อ้างอิง

• คู่มือการใช้ยาอย่างปลอดภัยในผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

• กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์