รู้จัก "ตชด." ฮีโร่แนวหน้า ทหารก็ไม่ใช่ แต่ต้องทำได้หลายอย่าง!

รู้จัก "ตชด." ตำรวจตระเวนชายแดน ทหารก็ไม่ใช่ แต่ต้องทำได้หลายอย่าง!

รัฐบาลและกรมตำรวจ (ในขณะนั้น) ได้ร่วมกันพิจารณาสภาวการณ์ทางการเมือง และพิจารณาหาหนทางในการป้องกันที่ไม่ให้เกิดความเสียหายต่อความสงบสุข และความมั่นคงปลอดภัยของชาติ และได้พิจารณาว่า หากจะใช้ตำรวจภูธรก็มีงานในการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมล้นมืออยู่แล้ว ส่วนการพิจารณาที่จะใช้กำลังทางทหารป้องกันประเทศ และต่อสู้กับภัยคุกคามของคอมมิวนิสต์ด้วยวิธีการต่างๆ ตามแนวชายแดนในขณะนั้น จะมีผลกระทบกระเทือนต่อสัมพันธไมตรีอันดีระหว่างประเทศ เพราะประเทศรอบบ้านเรา ต่างก็มีประวัติศาสตร์ที่เคยสู้รบแย่งชิงอำนาจกันมาโดยตลอด และการใช้กำลังทหารในขณะนั้นจะได้ผลคุ้มค่าทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง และเป็นการประหยัดหรือไม่ เนื่องจากไม่สามารถเข้าทำการปราบปรามอาชญากรรมได้ตามกฎหมาย หรือให้การบริการแก่ประชาชนได้เหมือนข้าราชการตำรวจหรือพลเรือน

ปัญหา คือ จะใช้หน่วยงานอะไรจึงจะใช้ทำงานได้ผล รัฐบาลและกรมตำรวจจึงได้พิจารณาตกลงใจว่าจะต้อง "จัดตั้งหน่วยงาน" ขึ้นใหม่ และต้องเป็นหน่วยงานที่มีลักษณะ "เป็นทั้งทหาร ตำรวจ และพลเรือน" เมื่อไม่รบก็ต้องปราบปรามอาชญากรรม และในขณะเดียวกันก็ต้องบริการประชาชนได้ หน่วยงานนั้นนอกจากจะเป็นผลต่อความมั่นคงปลอดภัย และรักษาความสงบตามแนวชายแดนแล้ว ยังควรที่จะสามารถดำเนินตามนโยบายของทุกกระทรวง ทบวง กรม อีกด้วย อาจกล่าวโดยสรุป คือ หน่วยงานที่จัดตั้งขึ้นนั้น จะต้องมีคุณลักษณะ 3 ประการ ได้แก่

1. สามารถทำการรบได้อย่างทหาร โดยเฉพาะการรบด้วยหน่วยขนาดเล็ก

2. สามารถป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมได้อย่างตำรวจ

3. สามารถให้บริการแทนกระทรวง ทบวง กรม ต่างๆ ได้อย่างข้าราชการพลเรือน

จึงได้จัดตั้งตำรวจตระเวนชายแดนขึ้น และให้มีคุณลักษณะ 3 ประการดังกล่าว ซึ่งถือว่าเป็นคุณสมบัติพิเศษของตำรวจตระเวนชายแดน ตราบเท่าทุกวันนี้

ลำดับความเป็นมาของตำรวจตระเวนชายแดนแบ่งเป็น 5 ยุค ดังนี้

ยุคที่ 1 ตำรวจรักษาดินแดน (รด.) พ.ศ. 2494

เมื่อกรมตำรวจได้รับอนุมัติให้จัดตั้งหน่วยงานขึ้นรับสถานการณ์ตามแนวชายแดน สิ่งแรกที่กรมตำรวจจะต้องปฏิบัติทันที คือ การอุดช่องทางต่างๆ ตามแนวชายแดนของประเทศ ไม่ให้มีการแทรกซึมบ่อนทำลายในบริเวณดังกล่าวได้ ฉะนั้น พ.ศ. 2494 จึงได้มอบหมายให้

กองบัญชาการจเรตำรวจ ทำการจัดตั้งหมวดตำรวจรักษาดินแดน (รด.) ขึ้นเป็นครั้งแรก จำนวน 22 หมวด เพื่อเฝ้าจุดช่องทางต่างๆ ตลอดแนวภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก โดยคัดเลือกจากตำรวจภูธรมาปรับเป็นกำลังหลักส่วนหนึ่ง และรับสมัครจากบุคลภายนอกอีกส่วนหนึ่ง

ยุคที่ 2 ตำรวจรักษาดินแดน (บช.รช.) พ.ศ. 2496

ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2496 สงครามนอกแบบได้อุบัติขึ้น ในราชอาณาจักรลาว คอมมิวนิสต์ภายใต้การสนับสนุนของเวียดนามเหนือ ได้ทำการรุกรานดินแดนทางภาคเหนือของลาวอย่างเปิดเผย กองหารเวียดมินห์ได้สมทบกับคอมมิวนิสต์ทำลายและยึดเมืองต่างๆ ของราชอาณาจักรลาว ก่อให้เกิดผลกระทบกระเทือนต่อความมั่นคงของประเทศไทยอย่างชัดเจน กระทรวงมหาดไทย โดยมติของคณะรัฐมนตรี จึงได้ประกาศจัดตั้ง "กองบัญชาการตำรวจรักษาชายแดนภาคอีสาน (บช.รช.)" ขึ้น ตามคำสั่งของกระทรวงมหาดไทยที่ 436/2496 ลงวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2496 มี พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนท์ อธิบตีกรมตำรวจเป็นผู้บัญชาการ ซึ่งตำรวจตระเวนชายแดน ถือเอาวันที่ 6 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันสถาปนากองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน จนถึงทุกวันนี้

ยุคที่ 3 ตำรวจตระเวนชายแดน (บช.ตชด.) พ.ศ. 2497

เพื่อให้เกิดเอกภาพในการบังคับบัญชา และให้การปฏิบัติของตำรวจรักษาดินแดน และตำรวจรักษาชายแดนเป็นไปในแนวทางเดียวกัน กระทรวงมหาดไทย จึงได้ประกาศรวมตำรวจรักษาดินแดนและตำรวจรักษาชายแดนเข้าไว้ด้วยกัน จึงเกิดเป็น "กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน" ตามประกาศลงวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2497 เป็นต้นมา โดยมี พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนท์ อธิบดีกรมตำรวจเป็นผู้บัญชาการ และตั้งกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน (ส่วนที่ 1) ส่วนอำนวยการ ณ ที่ตั้ง กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนในปัจจุบัน ส่วนกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน (ส่วนที่ 2) ตั้งที่ค่ายสุรนารายณ์ จังหวัดนครราชสีมา แบ่งส่วนราชการเป็นกองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดนเขต รวม 8 เขต

ยุคที่ 4 ตำรวจภูธร (ชายแดน) [บช.ภ.(ชด.)] พ.ศ. 2503

ในปี พ.ศ. 2500 ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงกายในประเทศขึ้น และตำรวจตระเวนชายแดน ได้รับผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ด้วย เนื่องจากถูกเพ่งเล็งว่าเป็นฐานอำนาจส่วนบุคคล จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2503 ได้มีพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2503 ส่งผลให้กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน ได้ถูกปรับให้เป็นส่วนหนึ่งของกองบัญชาการตำรวจภูธร แต่แยก

สายการบังคับบัญชาในส่วนของกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนออกมาต่างหาก มีส่วนบังคับบัญชาเรียกว่า "กองบัญชาการตำรวจภูธร (ชายแดน)" บช.ภ. (ชด.) และได้ปรับให้ตำรวจพลร่ม ซึ่งเดิมอยู่ใน สังกัดของกองบังคับการยานยนต์ กองบัญชาการจเรตำรวจให้เข้ามาอยู่ในสังสังกัดของกองบัญชาการตำรวจภูธร (ชายแดน) นี้ด้วย

ยุคที่ 5 ตำรวจตระเวนชายแดน (บช.ตชด.) พ.ศ. 2515

สถานการณ์การก่อการร้ายในประเทศของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ได้เพิ่มความรุนแรงมาตั้งแต่วันที่ 8 สิงหาคม 2508 จนกระทั่งรัฐบาลต้องใช้กำลังทหาร ตำรวจ เข้าแก้ไขปัญหาด้วยความรุนแรง ทำให้การจัดตั้งกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนได้รับการหยิบยกมาพิจารณาใหม่ โดยได้มีประกาศคณะปฏิวัติที่ 130 ลงวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2515 จัดตั้งกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน ให้เป็นหน่วยขึ้นตรงต่อกรมตำรวจอีกครั้งหนึ่ง ในปี พ.ศ. 2529 กองบัญชาการตำรวจตระเวนขายแดน จึงได้เสนอขอปรับปรุงการแบ่งส่วนราชการใหม่ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานยิ่งขึ้น ซึ่งได้รับความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2529 ต่อมาเมื่อ 7 ตุลาคม 2541 ได้มีพระราชกฤษฎีกาโอนกรมตำรวจไปจัดตั้งเป็น "สำนักงานตำรวจแห่งชาติ" มีฐานะเป็นกรมนอกสังกัดทระทรวง การบังคับบัญชาขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรี

ส่วนของตำรวจตระเวนชายแดน มีการจัดหน่วยเหมือนเดิม ขึ้นตรงต่อสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ปัจจุบันสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ได้มีการปรับรับโครงสร้างจัดหน่วยใหม่ ตามพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ. 2544 ในส่วนของกองปัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน ได้มีการปรับโครงสร้างขึ้นมาใหม่ตามพระราชกฤษฎีกาดังกล่าว ซึ่งมีผลใช้บังคับตั้งแต่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2548 เป็นต้นมา

บทบาทภารกิจหน้าที่ของตำรวจตระเวนชายแดน ได้ถูกปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา แต่สิ่งหนึ่งที่ยังคงอยู่ ก็คือ เป็นหน่วยงานที่ถูกจัดตั้งขึ้นตามแนวความคิด ให้เป็นหน่วยงาน ที่มีหน้าที่ป้องกันและรักษาสถานการณ์ชายแดน ที่สามารถใช้กำลังทำการรบอย่างหน่วยทหารขนาดเล็ก รักษากฎหมายในหน้าที่ของตำรวจ และพัฒนาช่วยเหลือประชาชนเพื่อเสริมความมั่นคงในพื้นที่ชายแดนหรือพื้นที่ที่มีปัญหาด้านความมั่นคง

ธงประจำหน่วย

ตำรวจตระเวนชายแดน ได้รับพระราชทานธงชัยประจำหน่วยตำรวจจากพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พร้อมกับหน่วยอื่นของตำรวจอีก 5 หน่วย เป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2495 ซึ่งได้เสด็จพระราชดำเนินในการพระราชพิธีตรึงหมุดธงชัยเฉลิมพลประจำกองตำรวจด้วยพระองค์เอง ภายในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อวันที่ 8 ตุลาคม พ.ศ. 2495 ผืนธงมีลักษณะเช่นเดียวกับธงชาติ ภายในยอดธงบรรจุเส้นพระเจ้าของพระมหากษัตริย์ และบรรจุพระพุทธรูปองค์เล็กเรียกว่า "พระยอดธง" เอาไว้ ธงชัยจึงถือเป็นตัวแทนของชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ ซึ่งเหล่าข้าราชการตำรวจทั้งหลาย และปวงชนชาวไทยให้ความเคารพ ธงชัยประจำกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน มีลักษณะและการได้มาเช่นเดียวกันกับธงชัยเฉลิมพลของทหารทุกประการ

ผู้บังคับบัญชาชุดปัจจุบัน

- พล.ต.ท.นิตินัย หลังยาหน่าย ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.รุ่งโรจน์ ฐากูรปุณยสิริ รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.บรรพต มุ่งขอบกลาง รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.สุรชัย สังขพัฒน์ รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.กัญชล อินทราราม รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.ชวนนท์ ประเทศรัตน์ รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.วันชนะ ธรรมเสมา รอง ผบช.ตชด.

- พล.ต.ต.ศารุติ แขวงโสภา รอง ผบช.ตชด.