แร่แรร์เอิร์ธ (Rare Earth) คืออะไร ทำไมคนจับตาหลังไทยเซ็น MOU กับสหรัฐ

จากกรณี นายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ร่วมลงนาม "MOU" ว่าด้วยการพัฒนาความหลากหลายของห่วงโซ่อุปทานของแร่ธาตุที่มีความสำคัญในระดับโลกและการส่งเสริมการลงทุน ระหว่างไทย-สหรัฐฯ ทำให้หลายฝ่ายวิตกกังวล โดยเฉพาะความร่วมมือแร่หายาก หรือ แรร์เอิร์ธ (Rare Earth) อาจสุ่มเสี่ยงเรื่องสงครามการค้าตลอดจนอำนาจต่อรองระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกา

ขณะเดียวกัน นายอนุทิน นายกรัฐมนตรี ระบุว่า นายกรัฐมนตรีย้ำว่า หากมีแร่หายากสอดคล้องกับความต้องการของตลาดโลกในอนาคต สหรัฐฯ จึงอยากขอมีส่วนร่วมในการเข้ามาพัฒนา ซึ่งเรามีอยู่แล้ว แต่ยังไม่ได้พัฒนา องค์ความรู้ไม่พอ เราจึงต้องแสวงหาเทคโนโลยีเข้ามา เนื้อหาของ MOU มีวัตถุประสงค์หลักคือการแสวงหาความร่วมมือด้วยกัน ซึ่งความร่วมมือก็ต้องปฏิบัติตามกฎหมายของประเทศไทย และไม่มีการจำกัดให้ทั้ง 2 ฝ่าย เปิดโอกาสไปหาความร่วมมือกับประเทศอื่นๆ และไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย เมื่อถึงเวลาอันควรดูแล้วไม่มีประโยชน์ที่จะเดินหน้ากันต่อไป คู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งก็สามารถยกเลิกข้อสัญญานี้ได้เลย โดยไม่ต้องรับการยินยอมจากอีกฝ่ายหนึ่ง

"แร่แรร์เอิร์ธ" (Rare Earth) คืออะไร

"แรร์เอิร์ธ" หรือ "แร่หายาก" (Rare Earth Elements) คือ กลุ่มแร่ธาตุ 17 ชนิดในตารางธาตุ ซึ่งมีคุณสมบัติทางเคมีที่เป็นเอกลักษณ์ และมีความสำคัญอย่างยิ่งต่ออุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูงในปัจจุบัน

แรร์เอิร์ธ 17 ชนิด ประกอบไปอะไรบ้าง

• แลนทานัม (Lanthanum)

• ซีเรียม (Cerium)

• เพรซีโอดิเมียม (Praseodymium)

• นีโอไดเมียม (Neodymium)

• โพรมีเทียม (Promethium)

• ซาแมเรียม (Samarium)

• ยูโรเพียม (Europium)

• แกโดลิเนียม (Gadolinium)

• เทอร์เบียม (Terbium)

• ดิสโพรเซียม (Dysprosium)

• โฮลเมียม (Holmium)

• เออร์เบียม (Erbium)

• ทูเลียม (Thulium)

• อิตเทอร์เบียม (Ytterbium)

• ลูทีเทียม (Lutetium)

• สแกนเดียม (Scandium)

• อิตเทรียม (Yttrium)

ทำไมถึงเรียกว่า "แรร์เอิร์ธ" หรือ "แร่หายาก"

ถึงแม้ว่าแร่เหล่านี้จะไม่ได้หายากมากนักในเปลือกโลก แต่การพบแหล่งที่มีความเข้มข้นสูงและคุ้มค่าต่อการขุดเจาะนั้นค่อนข้างยาก กระบวนการสกัดและแยกแร่เหล่านี้ออกจากกันมีความซับซ้อนและต้องใช้เทคโนโลยีขั้นสูง ทำให้มีต้นทุนสูง นอกจากนี้ การทำเหมืองและการสกัดแร่แรร์เอิร์ธมักก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ทำให้หลายประเทศมีข้อจำกัดในการผลิต

แรร์เอิร์ธ มีความสำคัญอย่างไร

แรร์เอิร์ธ ถูกนำไปใช้ในผลิตภัณฑ์และเทคโนโลยีหลากหลายประเภท เช่น

• อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ : สมาร์ทโฟน แท็บเล็ต คอมพิวเตอร์

• รถยนต์ไฟฟ้า : แบตเตอรี่ มอเตอร์ แม่เหล็ก

• เทคโนโลยีทางการแพทย์ : เครื่อง MRI เลเซอร์

• อุตสาหกรรมป้องกันประเทศ : อาวุธยุทโธปกรณ์ ระบบนำทาง

• เทคโนโลยีพลังงานสะอาด : รถยนต์ไฟฟ้า กังหันลม

แรร์เอิร์ธ (Rare Earth) ส่วนมากอยู่ในประเทศไหน

แรร์เอิร์ธ พบได้ทั่วโลก แต่แหล่งที่มีปริมาณสำรองสูงและสามารถทำเหมืองได้อย่างคุ้มค่าทางเศรษฐกิจมีอยู่ไม่กี่ประเทศ โดยแหล่งหลัก ได้แก่

• จีน มีแหล่งสำรองและการผลิตแรร์เอิร์ธมากที่สุดในโลก (ประมาณ 70% ของการผลิตทั้งหมด) โดยแหล่งสำคัญอยู่ในมองโกเลียใน (Inner Mongolia) โดยเฉพาะที่แหล่ง Bayan Obo

• เวียดนาม มีแหล่งสำรองใหญ่อันดับสองของโลก แต่การผลิตยังมีจำกัด

• บราซิล มีแหล่งสำรองมาก แต่อุตสาหกรรมแร่หายากยังไม่ค่อยได้รับการพัฒนา

• รัสเซีย มีแหล่งสำรองขนาดใหญ่ แต่ขาดการพัฒนาเทคโนโลยีสกัดออกมาอย่างมีประสิทธิภาพ

• สหรัฐอเมริกา มีเหมืองสำคัญในแคลิฟอร์เนีย แต่การผลิตยังไม่เพียงพอและยังต้องพึ่งพาการแปรรูปจากจีน

• ยูเครน มีแหล่งแร่หายากอยู่หลายแห่ง แต่ยังไม่มีการทำเหมืองในเชิงพาณิชย์ การสกัดแร่หายากในยูเครนยังอยู่ในขั้นเริ่มต้น โดยมีรายงานจากฟอร์บส์ระบุว่า ยูเครนมีแรร์เอิร์ธมากถึง 111,000 ล้านตัน คิดเป็นมูลค่า 14.8 ล้านล้านดอลลาร์ แต่อย่างไรก็ตาม ในจำนวนนี้กว่า 70% อยู่ในพื้นที่สงครามทางตะวันออกของประเทศ ซึ่งบางส่วนรัสเซียเป็นผู้ควบคุม