ปวดหลังเรื้อรัง ไม่ใช่แค่เมื่อยอาจเป็น “โรคโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ”

นพ.เอกพล ลาภอำนวยผล ศัลยแพทย์กระดูกและข้อชำนาญการด้านโรคกระดูกสันหลัง ผู้เชี่ยวชาญการผ่าตัดขยายโพรงเส้นประสาทผ่านกล้อง microscope หรือ endoscope ซึ่งทำให้แผลมีขนาดเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว โรงพยาบาลเวชธานี อินเตอร์เนชั่นแนล เผยว่า โพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ (Spinal Canal Stenosis) คือภาวะที่ช่องโพรงภายในกระดูกสันหลัง ซึ่งทำหน้าที่ปกป้องไขสันหลังและเส้นประสาท เกิดการตีบแคบลงจากความเสื่อมของโครงสร้างภายใน เช่น หมอนรองกระดูก เส้นเอ็น และข้อต่อ ทำให้เส้นประสาทถูกกดทับจนเกิดอาการปวด ชา หรืออ่อนแรงในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณเอวและขา

โรคนี้พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ และเป็นสาเหตุสำคัญของ “อาการปวดหลังเรื้อรัง” ที่ไม่ควรมองข้าม หากไม่ได้รับการดูแลจากแพทย์ชำนาญการด้านโรคกระดูกสันหลังตั้งแต่เนิ่น ๆ อาจนำไปสู่ภาวะอ่อนแรงถาวรหรือสูญเสียการเคลื่อนไหวได้

สาเหตุของโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ

สาเหตุหลักมักเกิดจาก ความเสื่อมของกระดูกสันหลัง ที่เกิดขึ้นตามวัย โดยมีปัจจัยร่วมดังนี้

• หมอนรองกระดูกเสื่อม (Degenerative Disc Disease) ทำให้หมอนรองกระดูกยุบตัวและเคลื่อนเข้ามากดทับโพรงประสาท

• ข้อต่อกระดูกสันหลังหนาตัว (Facet Joint Hypertrophy) การเสื่อมของข้อต่อทำให้เกิดกระดูกงอกมากดเบียดโพรง

• เส้นเอ็นหนาตัว (Ligamentum Flavum Thickening) เมื่อเส้นเอ็นหนาตัวมากขึ้น จะเบียดพื้นที่ในโพรงกระดูกให้แคบลง

• ภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน (Spondylolisthesis) กระดูกสันหลังเลื่อนมาด้านหน้า ทำให้ช่องโพรงแคบลงและเกิดการกดทับ

• สาเหตุอื่น ๆ เช่น อุบัติเหตุ การผ่าตัด หรือความผิดปกติแต่กำเนิดของกระดูกสันหลัง

อาการของโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ

ผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีอาการแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับตำแหน่งและความรุนแรงของการกดทับเส้นประสาท โดยอาการที่พบบ่อย ได้แก่

• ปวดหลังส่วนล่าง หรือปวดร้าวลงขา

• ปวดสะโพกหรือขาเมื่อเดินนาน ๆ

• อาการปวดมากขึ้นเมื่อแอ่นตัวไปด้านหลัง และดีขึ้นเมื่อก้มตัวไปข้างหน้า

• ชา อ่อนแรง หรือรู้สึกเหมือนขาหนัก

• ในบางรายอาจมีอาการ ขาไม่มีแรงจนเดินไม่ไกล หรือเดินแล้วต้องหยุดพักบ่อย ๆ

• หากปล่อยไว้นาน อาจเกิดภาวะกลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ได้ ซึ่งถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องพบแพทย์ทันที

การวินิจฉัยโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ

แพทย์จะทำการซักประวัติและตรวจร่างกายร่วมกับการใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์ เช่น

• X-ray (เอกซเรย์กระดูกสันหลัง): ใช้ดูแนวกระดูกและข้อต่อที่อาจผิดรูป

• MRI (Magnetic Resonance Imaging): แสดงรายละเอียดของโพรงประสาท หมอนรองกระดูก และเส้นประสาทได้อย่างชัดเจน

• CT Scan: ใช้ในกรณีที่ไม่สามารถทำ MRI ได้ เพื่อดูโครงสร้างกระดูกอย่างละเอียด

การรักษาโพรงกระดูกสันหลังตีบแคบ

แนวทางการรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคและอาการของผู้ป่วย โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่มหลัก ได้แก่

การรักษาแบบไม่ผ่าตัด

• เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่อาการยังไม่รุนแรง

• การทำกายภาพบำบัดเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อหลังและหน้าท้อง

• การรับประทานยาแก้ปวดหรือยาคลายกล้ามเนื้อ

• การฉีดยาลดอักเสบเฉพาะที่เพื่อบรรเทาอาการ

• การปรับพฤติกรรม เช่น หลีกเลี่ยงการยกของหนักหรืออยู่ในท่าที่แอ่นหลังนาน ๆ

การรักษาแบบผ่าตัด

• กรณีที่อาการรุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษาเบื้องต้น แพทย์อาจพิจารณาแนวทางผ่าตัด เช่น

• การผ่าตัดขยายโพรงเส้นประสาท (Decompression Surgery) เพื่อคลายแรงกดทับเส้นประสาท

• การผ่าตัดเชื่อมกระดูกสันหลัง (Spinal Fusion) เพื่อเพิ่มความมั่นคงให้กระดูกสันหลังในรายที่มีกระดูกเคลื่อนร่วมด้วย

การดูแลและป้องกัน

• ออกกำลังกายเสริมกล้ามเนื้อหลังและหน้าท้องอย่างสม่ำเสมอ

• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน

• หลีกเลี่ยงการยกของหนักหรือการนั่งในท่าเดิมนาน ๆ

• หากมีอาการปวดหลังเรื้อรังหรือปวดร้าวลงขา ควรรีบพบแพทย์ชำนาญการด้านโรคกระดูกสันหลัง