ฟ้าทะลายโจร สมุนไพรสรรพคุณล้ำ ใช้อย่างไรให้ได้ผลและปลอดภัย

หมอแนะ 5 ข้อต้องรู้ก่อนใช้ "ฟ้าทะลายโจร" เปิดข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสมุนไพรสุดโด่งดังในช่วง โควิด-19

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ชื่อของ "ฟ้าทะลายโจร" กลายเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายในหมู่ประชาชนคนไทยและระดับนานาชาติ โดยเฉพาะในช่วงที่โลกต้องเผชิญกับโรคระบาดใหม่ๆ ไม่ว่าจะเป็น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หรือแม้แต่ไวรัสอุบัติใหม่ที่สร้างความตื่นตระหนกแก่มวลมนุษยชาติ สมุนไพรชนิดนี้ถูกกล่าวถึงในวงกว้าง

แต่แท้จริงแล้ว ฟ้าทะลายโจร คืออะไร? มีที่มาอย่างไร? มีสรรพคุณแค่ไหน? และที่สำคัญ ใช้อย่างไรให้ปลอดภัยเพื่อให้เข้าใจและสามารถใช้สมุนไพรชนิดนี้อย่างมีเหตุผลและเกิดประโยชน์สูงสุด

1. รู้จัก "ฟ้าทะลายโจร"

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees
วงศ์ : Acanthaceae
ชื่อท้องถิ่น : น้ำลายพังพอน (ภาคใต้), หญ้ากันงู (อีสาน), ชื่อจีนเรียกว่า “ชวนซินเหลียน”

ฟ้าทะลายโจรเป็นพืชล้มลุก มีลำต้นตรง ความสูงโดยเฉลี่ยประมาณ 30–90 เซนติเมตร ใบเรียวยาว สีเขียวเข้ม มีกลิ่นฉุนเฉพาะตัว รสขมจัด เป็นสมุนไพรที่สามารถปลูกได้ง่าย โตเร็ว และทนต่อสภาพแวดล้อมได้ดี

ฟ้าทะลายโจร จัดอยู่ในกลุ่ม "ยาขม" ซึ่งในตำรับยาแผนไทยมักใช้เพื่อลดไข้ และถอนพิษร้อนในร่างกาย

2. ประวัติการใช้ทางการแพทย์

ในตำรายาแผนไทย ฟ้าทะลายโจรถูกใช้มาอย่างยาวนานหลายร้อยปี โดยมีการจดบันทึกไว้ในตำรับยาสมุนไพรไทย เช่น ตำรับยา "ถอนพิษไข้" และ "ยาขับพิษร้อน"

3. สารสำคัญในยาฟ้าทะลายโจร

เนื่องจาก ยาฟ้าทะลายโจร ประกอบด้วยสารสำคัญกลุ่ม Lactone ได้แก่

• สารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide)

• สาร 14-ดีออกซีแอนโดรกราโฟไลด์ (14-Deoxy-Andrographolide)

• สารนีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (Neo-andrographolide)

ซึ่งในทุกผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรจะมีสารแอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) มากที่สุด มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ลดปวด ลดไข้ แก้ไอ และกระตุ้นภูมิคุ้มกัน

4. สรรพคุณของฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจรสามารถใช้เพื่อบรรเทาหรือรักษาอาการดังต่อไปนี้

• ไข้หวัดทั่วไป เจ็บคอ มีน้ำมูก

• ลดไข้

• บรรเทาอาการท้องเสียชนิดที่ไม่เกิดจากการติดเชื้อ เช่น อุจจาระไม่มีมูกหรือมีเลือดปน

• อาการอักเสบในลำคอและระบบทางเดินหายใจส่วนบน

5. รูปแบบการใช้

ฟ้าทะลายโจรมีหลายรูปแบบผลิตภัณฑ์ให้เลือกใช้ตามความสะดวกและความเหมาะสม

• แคปซูล/ยาเม็ด : มักนิยมในรูปแบบที่มีการควบคุมปริมาณสารออกฤทธิ์

• ยาต้ม : เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการสูตรสดตามตำรับยาไทย แต่มีรสขมมาก

• ผงบดละเอียด : ใช้ผสมน้ำร้อนหรือน้ำผึ้งกิน

• สารสกัดเข้มข้นในแคปซูล : ใช้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือยาสมุนไพรในระดับโรงพยาบาล

6. ปริมาณที่แนะนำ

การใช้ฟ้าทะลายโจรควรอยู่ภายใต้ปริมาณที่เหมาะสมเพื่อป้องกันผลข้างเคียง

• ปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ที่แนะนำ : ไม่เกิน 60 มิลลิกรัมต่อวัน

• ควรแบ่งกินวันละ 3 เวลา หลังอาหาร หรือตามแพทย์สั่ง

• ไม่กินติดต่อกันนานเกิน 5–7 วัน หรือตามแพทย์สั่ง

• หลีกเลี่ยงการใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานโดยไม่จำเป็น

อย่างไรก็ตามควรขอคำปรึกษาและปฏิบัติตามคำแนะนำจากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ เพื่อใช้ในปริมาณที่เหมาะสมของแต่ละบุคคล

7. ข้อควรระวัง

แม้ฟ้าทะลายโจรจะมีสรรพคุณมากมาย แต่การใช้โดยขาดข้อมูลหรือใช้ผิดวิธีก็อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้เช่นกัน

กลุ่มที่ควรหลีกเลี่ยง

• หญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร (เพราะอาจกระตุ้นมดลูกให้บีบตัว)

• ผู้ที่ใช้ยา "ละลายลิ่มเลือด" เช่น Warfarin

• ผู้ป่วยโรคภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือผู้ที่ได้รับยากดภูมิ

• ผู้ที่แพ้สมุนไพรในกลุ่ม Acanthaceae

ผลข้างเคียงที่อาจพบ

• คลื่นไส้ อาเจียน

• ปวดท้อง ท้องเสีย

• รู้สึกวิงเวียน ปวดศีรษะ

• ผื่นคัน หรืออาการแพ้แบบเฉียบพลัน (หากมีอาการให้หยุดทันทีและพบแพทย์)

8. การเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจร

• ควรเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีเลขทะเบียน อย. หรือผ่านการรับรอง GMP

• หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีฉลากแสดงปริมาณสารสำคัญ

• อ่านฉลากชัดเจนว่ามีแอนโดรกราโฟไลด์กี่มิลลิกรัมต่อเม็ด

• เก็บในที่แห้ง หลีกเลี่ยงแสงแดด

9. ฟ้าทะลายโจรไม่ใช่ยาครอบจักรวาล

หลายคนเข้าใจผิดว่า ฟ้าทะลายโจรสามารถรักษาได้ทุกอย่าง รวมถึง กินเพื่อป้องกันโควิด-19 ซึ่งไม่ถูกต้อง

• ฟ้าทะลายโจรไม่เหมาะกับโรคที่มีการติดเชื้อรุนแรง เช่น ไข้เลือดออก หรือวัณโรค

• ไม่ควรใช้เพื่อ "ป้องกันล่วงหน้า" โดยไม่จำเป็น

• ควรใช้เฉพาะเมื่อมีอาการ เช่น เจ็บคอ มีไข้ต่ำ หรือหวัดธรรมดา

10. คำแนะนำโดยแพทย์ 5 ข้อต้องรู้เกี่ยวกับฟ้าทะลายโจร

หมอเจด เผย ฟ้าทะลายโจร เหมาะสำหรับอาการไม่สบาย เป็นไข้แบบ "ร้อน" หมายถึง ตัวร้อน เจ็บคอ ร้อนใน กระหายน้ำ เหงื่อออก

แต่ไม่เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นไข้แบบ "เย็น" หรือที่มีอาการอุ้งมืออุ้งเท้าเย็น ปัสสาวะปริมาณมาก หรือมีอาการหนาวสั่นมากกว่าปกติ เพราะฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์เย็นนั่นเอง

1. ฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเลือด รวมถึง มีฤทธิ์ขยายหลอดเลือด ซึ่งหากรับประทานคู่กับยาบางชนิด อาจส่งผลให้เลือดออกง่ายขึ้น หรือความดันผิดปกติได้

2. ยาที่ควรระวังเมื่อรับประทานร่วมกับฟ้าทะลายโจร มักเป็นยารักษาโรคที่พบบ่อยในโรคหัวใจ โรคไขมันสูง โรคความดันโลหิตสูง เช่น warfarin, aspirin,clopidogrel, propranolol,simvastatin และ atorvastatin

3.ผลข้างเคียงจากการรับประทานเกินขนาด ได้แก่ ตับอักเสบ ความดันโลหิตต่ำ

4. ฟ้าทะลายโจรไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อโควิด 19 ได้ คนที่กินประจำต้องเข้าใจจุดนี้

5. ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจรในหญิงตั้งครรภ์ เพราะอาจทำให้ทารกพิการได้ รวมไปถึงคนให้นมลูกเพราะอาจส่งผลต่อเด็ก

ฟ้าทะลายโจร คือสมุนไพรไทยที่มีคุณค่าทางการแพทย์ทั้งในมุมของการแพทย์แผนไทยและแผนปัจจุบัน แต่การใช้สมุนไพรใดๆ ย่อมต้องใช้ "ความรู้" มากกว่าความเชื่อหรือความนิยม

การใช้ฟ้าทะลายโจรอย่างมีสติ มีข้อมูลรองรับ และรู้จักข้อจำกัดของมัน จะช่วยให้สมุนไพรชนิดนี้เป็นเพื่อนแท้ทางสุขภาพได้อย่างแท้จริง

อ้างอิงข้อมูลจาก :

https://dmh.go.th/news/view.asp?id=2369

https://www.med.cmu.ac.th/web/news-event/news/hilight-news/3901/

https://www.megawecare.co.th/tips-respiratory/principles-for-choosing-paniculata-extract/

https://www.facebook.com/palangjaikorat/posts/189210350354309

https://www.nci.go.th/en/research/researhdivision/research_informationfarthalai.html