ไม่ได้เผาแค่ปอด บุหรี่กำลังเผาโลก ขยะก้นบุหรี่มหันตภัยที่ถูกมองข้าม

หลายคนคิดว่าบุหรี่ทำร้ายแค่ปอด แต่ไม่เคยรู้เลยว่ามันกำลังเผาโลกทั้งใบ ก้นบุหรี่เล็กนิดเดียว แต่ทิ้งรอยแผลใหญ่ในผืนดิน น้ำทะเล และสัตว์นับล้านชีวิต

เมื่อพูดถึง "บุหรี่" ภาพที่หลายคนนึกถึงมักวนเวียนอยู่กับโรคร้ายในร่างกายมนุษย์ เช่น มะเร็งปอด หลอดลมอักเสบ ถุงลมโป่งพอง หัวใจวาย และการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร แต่สิ่งที่ผู้คนส่วนใหญ่มองข้าม คืออีกด้านหนึ่งของบุหรี่ที่กำลังทำร้าย "โลก" เงียบๆ ไม่ใช่ด้วยควันเท่านั้น แต่ด้วย "ขยะก้นบุหรี่"

ก้นบุหรี่ เป็นขยะที่พบมากที่สุดในโลก มันถูกทิ้งลงพื้นแม้กระทั่งในที่ที่มีถังขยะอยู่ห่างไปไม่กี่ก้าว ทุกวันมีการทิ้งก้นบุหรี่มากกว่าหลายพันล้านชิ้นลงในสิ่งแวดล้อม โดยไม่มีใครคิดว่ามันอาจเป็น "อันตรายระดับมหันตภัย" ที่ส่งผลร้ายต่อดิน น้ำ สัตว์ป่า ท้องทะเล ระบบเศรษฐกิจ และสุขภาพของโลกใบนี้

ก้นบุหรี่ซ่อนอะไรไว้ภายใน

แม้จะมีขนาดเพียงไม่กี่เซนติเมตร แต่ก้นบุหรี่มีองค์ประกอบที่ไม่ธรรมดา มันคือเศษเหลือที่เกิดจากการเผาไหม้ของใบยาสูบและกระดาษ แต่สิ่งที่น่ากลัวกว่าคือสิ่งที่ "ติดค้างอยู่ภายใน"

สารพิษที่สะสมในก้นบุหรี่

หลังจากที่บุหรี่ถูกสูบจนหมด สารพิษนับพันชนิดที่ถูกผลิตจากการเผาไหม้จะถูกดูดซึมไว้ที่ไส้กรอง ซึ่งประกอบด้วยพลาสติกชนิดหนึ่งชื่อว่า "เซลลูโลสอะซิเตต" ที่ไม่สามารถย่อยสลายทางธรรมชาติได้ง่ายๆ ไส้กรองเหล่านี้ทำหน้าที่กักเก็บสิ่งที่อันตรายต่อร่างกาย ได้แก่

• นิโคติน (สารเสพติดที่เป็นพิษสูง)

• แอมโมเนีย

• ฟอร์มาลดีไฮด์

• สารหนู

• ตะกั่ว

• แคดเมียม

• ไฮโดรเจนไซยาไนด์

• โพลีไซคลิกอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน (PAHs)

เมื่อนำไปทิ้งลงในสิ่งแวดล้อม สารพิษเหล่านี้จะซึมลงในดินและน้ำภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมง

ผลกระทบ 5 ด้านจากก้นบุหรี่

1. พิษตกค้างในดินและน้ำ

เมื่อก้นบุหรี่ถูกทิ้งลงพื้น สารพิษในไส้กรองจะซึมลงในดินทันที ยิ่งในสภาวะที่ฝนตกหรือมีน้ำหลาก สารพิษเหล่านี้จะถูกชะล้างลงสู่ท่อระบายน้ำ ลำคลอง แม่น้ำ และสุดท้ายคือทะเล

นักวิจัยพบว่า

• เพียงก้นบุหรี่หนึ่งชิ้นสามารถทำให้น้ำ 1 ลิตรเป็นพิษได้ในระดับที่ฆ่าสัตว์น้ำขนาดเล็กได้ภายใน 96 ชั่วโมง

• ก้นบุหรี่ที่ตกค้างในดินนานๆ ยังไปลดคุณภาพของดิน ทำให้พืชเจริญเติบโตยากขึ้น เพราะรากพืชไม่สามารถดูดซับน้ำและสารอาหารได้ตามปกติ

2. ทำร้ายสัตว์โดยตรง

สัตว์ทะเล เช่น เต่าทะเล ปลาวาฬ โลมา และปลาชนิดต่างๆ มักเข้าใจก้นบุหรี่ผิดว่าเป็นอาหาร เช่น แมงกะพรุนหรือแพลงก์ตอน เมื่อสัตว์เหล่านี้กินก้นบุหรี่เข้าไป จะทำให้

• ระบบย่อยอาหารอุดตัน

• เกิดแผลภายในลำไส้

• เกิดพิษในร่างกายจนล้มป่วยและตาย

ไม่เพียงแต่สัตว์น้ำ นกที่หากินในเมืองก็ถูกพบว่ามีก้นบุหรี่ในกระเพาะอาหารอย่างไม่น่าเชื่อ และแม้แต่มดบางชนิดก็ถูกสารพิษจากก้นบุหรี่ทำลายระบบประสาท

3. มลภาวะในเมืองที่มองไม่เห็น

ลองมองพื้นถนนที่คุณเดินผ่านทุกวัน แล้วนับดูว่ามีก้นบุหรี่ตกอยู่กี่ชิ้น? คุณอาจแปลกใจเมื่อรู้ว่า ก้นบุหรี่คือขยะที่ถูกเก็บกวาดมากที่สุดในโลก

• สถิติจากหลายเมืองในยุโรประบุว่า 30–40% ของขยะริมถนนคือก้นบุหรี่

• งบประมาณการเก็บกวาดก้นบุหรี่ในแต่ละปีสูงถึงพันล้านบาทในเมืองขนาดกลาง

• การไล่เก็บก้นบุหรี่ต้องใช้เครื่องมือพิเศษ เช่น เครื่องดูดกรองทรายที่ชายหาด เพราะไส้กรองพลาสติกติดอยู่ในทรายอย่างแนบเนียน

มลพิษทางสายตาอาจไม่เป็นพิษทันที แต่เมื่อเมืองสกปรก ระบบสุขาภิบาลเสีย และคนขาดความรับผิดชอบ ปัญหาก็สะสมเหมือนควันบุหรี่ที่ไม่จางหาย

4. เศรษฐกิจต้องจ่ายในสิ่งที่ไม่ควรจ่าย

แม้ก้นบุหรี่จะดูเล็กน้อย แต่ต้นทุนที่ภาครัฐและชุมชนต้องจ่ายในการกำจัดนั้นสูงอย่างน่าตกใจ

• ค่าทำความสะอาดระบบท่อที่อุดตันเพราะก้นบุหรี่

• ค่าใช้จ่ายในการเก็บกวาดพื้นที่สาธารณะ

• ค่าใช้จ่ายในการบำบัดน้ำเสียจากสารพิษ

• งบประมาณรณรงค์และเยียวยาความเสียหาย

บางเมืองในสเปนเริ่ม ฟ้องบริษัทบุหรี่ เพื่อเรียกค่าทำความสะอาด เพราะเห็นว่าผู้ผลิตต้องร่วมรับผิดชอบต่อผลกระทบที่ตนก่อขึ้น

5. การใช้ทรัพยากรโดยเปล่าประโยชน์

หลายคนไม่รู้ว่าการผลิตบุหรี่เพียง 1 ซอง มีต้นทุนทางสิ่งแวดล้อมมหาศาล

• ใช้น้ำมากถึง 3,000 ลิตร

• ต้นไม้หลายล้านต้นถูกตัดเพื่อปลูกยาสูบ

• พลาสติกจากไส้กรองใช้เวลา มากกว่า 10 ปี ในการย่อยสลาย

• ปุ๋ยและสารเคมีที่ใช้ปลูกยาสูบปล่อยก๊าซเรือนกระจก

เรามักมองว่าปัญหาใหญ่ต้องมาจากสิ่งใหญ่โต แต่ "ขยะก้นบุหรี่" คือบทพิสูจน์ว่า แค่สิ่งเล็กๆ ที่เรามองข้าม ก็สามารถเปลี่ยนหน้าประวัติศาสตร์ของธรรมชาติได้

อ้างอิง

- WHO : 4.5 Trillion Cigarette Butts Are Equal to 1.69 Billion Pounds of Toxic Trash

- OceanCare : Cigarette Butts – Toxic Plastic Pollution

- American Lung Association : What’s In a Cigarette?

- Surfrider Foundation : Surfrider Against Cigarette Butts

- ScienceDirect : Cigarette Butt Littering as a Potential Source of Water Pollution

- Earth Day : Tiny But Deadly – Cigarette Butts Are the Most Commonly Polluted Plastic