ขอเหตุผล ทำไมคนบางกลุ่มไม่นิยมใช้บริการรถสาธารณะ ทั้งที่อยู่ใกล้บ้าน
เป็นที่ทราบกันดีว่าการส่งเสริมให้ประชาชนหันมาใช้บริการรถสาธารณะเป็นหัวใจสำคัญของการแก้ปัญหารถติดและมลพิษในเขตเมืองใหญ่ แต่ในความเป็นจริง ผู้คนจำนวนไม่น้อย โดยเฉพาะในกลุ่มที่มีกำลังซื้อหรือมีทางเลือกอื่น กลับปฏิเสธที่จะใช้บริการเหล่านี้ แม้ว่าจุดบริการจะตั้งอยู่ใกล้บ้านในระยะที่เดินถึงก็ตาม การตัดสินใจนี้ไม่ได้มาจากความ “ไม่รักโลก” หรือ “ความขี้เกียจ” เพียงอย่างเดียว แต่มีปัจจัยเชิงลึกหลายมิติที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและความสะดวกสบายของพวกเขา บทความนี้จะเปิดเผยถึงเหตุผลเหล่านั้นอย่างละเอียด
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ปัจจัยด้านความสะดวกสบายและความเป็นส่วนตัว
รถสาธารณะ โดยเฉพาะในช่วงเวลาเร่งด่วน มักมาพร้อมกับประสบการณ์ที่หลายคนหลีกเลี่ยง
- ความแออัดยัดเยียด การต้องยืนเบียดเสียดกับผู้คนจำนวนมาก ถือเป็นความเครียดทางกายและจิตใจที่สำคัญ โดยเฉพาะผู้ที่ต้องเดินทางในระยะทางไกลหรือมีสัมภาระมาก
- ความเป็นส่วนตัวที่ถูกจำกัด การเดินทางในพื้นที่ส่วนตัว (รถยนต์ส่วนตัว) ช่วยให้บุคคลสามารถควบคุมสภาพแวดล้อมได้ ไม่ต้องเผชิญหน้ากับความไม่คาดฝันจากผู้อื่น เช่น เสียงดัง กลิ่นไม่พึงประสงค์ หรือพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
- ความต้องการในการควบคุมอุณหภูมิและเสียง ผู้ใช้สามารถปรับอุณหภูมิในรถยนต์ส่วนตัวให้เหมาะสมกับตนเอง ฟังเพลงที่ชอบ หรือสนทนาโทรศัพท์ได้อย่างอิสระ ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำได้ยากบนรถสาธารณะ
ปัจจัยด้านความน่าเชื่อถือและการควบคุมเวลา
แม้จะอยู่ใกล้บ้าน แต่รถสาธารณะหลายประเภทยังคงมีความน่าเชื่อถือด้านเวลาที่จำกัด ทำให้ไม่ตอบโจทย์สำหรับผู้ที่มีตารางเวลาที่เคร่งครัด
- ความผันผวนของตารางเวลา รถเมล์หรือรถตู้ในหลายพื้นที่อาจมีการมาถึงที่ล่าช้าหรือไม่ตรงเวลาอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งความล่าช้าเพียงไม่กี่นาทีอาจส่งผลกระทบอย่างมากต่อการประชุมสำคัญหรือการเข้างาน
- การควบคุมเส้นทางและจุดแวะพัก รถส่วนตัวเปิดโอกาสให้ผู้ขับขี่สามารถกำหนดเส้นทางที่ต้องการและแวะทำธุระได้ตามใจชอบ (เช่น แวะรับลูก, แวะซื้อของ, แวะเติมน้ำมัน) ซึ่งรถสาธารณะไม่มีความยืดหยุ่นในส่วนนี้
- การเชื่อมต่อจากสถานีถึงจุดหมายปลายทาง แม้สถานีจะอยู่ใกล้บ้าน แต่เมื่อไปถึงสถานีปลายทาง การเดินทางจากสถานีไปยังที่ทำงานหรือจุดหมายสุดท้าย (Last-mile) อาจยังต้องพึ่งพาการเดิน, รถแท็กซี่, หรือมอเตอร์ไซค์รับจ้าง ซึ่งเพิ่มทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายโดยรวม
ปัจจัยด้านสุขอนามัยและความปลอดภัย
ในยุคหลังการแพร่ระบาดของโรค การรักษาสุขอนามัยและความปลอดภัยเป็นประเด็นที่คนให้ความสำคัญ
- ความกังวลด้านสุขอนามัย การใช้พื้นที่ร่วมกับผู้คนจำนวนมากเพิ่มความกังวลในการสัมผัสกับเชื้อโรคหรือไวรัสต่างๆ ผู้ใช้รถส่วนตัวจึงรู้สึกมั่นใจในความสะอาดของพื้นที่ของตนเองมากกว่า
- ความปลอดภัยในเวลากลางคืน ผู้หญิงหรือผู้ที่ต้องเดินทางในเวลากลางคืนอาจรู้สึกไม่ปลอดภัยเมื่อต้องยืนรอรถ หรือใช้บริการขนส่งสาธารณะที่ไม่ได้มีเจ้าหน้าที่ดูแลอย่างทั่วถึงตลอดเส้นทาง
- ความปลอดภัยของทรัพย์สิน การต้องระมัดระวังทรัพย์สินส่วนตัวจากการถูกโจรกรรมหรือลืมของไว้บนรถสาธารณะก็เป็นอีกหนึ่งความเครียดที่ต้องแบกรับ
ปัจจัยด้านภาระสัมภาระและการขนส่งสิ่งของ
สำหรับบางกลุ่ม การเดินทางไม่ได้มีแค่ตัวคนเดียว แต่รวมถึงสิ่งของที่จำเป็น
- ผู้ที่มีสัมภาระขนาดใหญ่ ผู้ที่ต้องขนส่งอุปกรณ์การทำงาน, เครื่องมือ, สินค้า, หรือแม้แต่สัมภาระเดินทางขนาดใหญ่ รถสาธารณะ (โดยเฉพาะรถไฟฟ้า) มีข้อจำกัดที่ทำให้การขนส่งของเหล่านี้เป็นเรื่องลำบาก
- การเดินทางพร้อมครอบครัวและเด็กเล็ก การเดินทางพร้อมรถเข็นเด็ก, กระเป๋าใส่ผ้าอ้อม, และความต้องการพื้นที่ที่เอื้อต่อการดูแลบุตรหลาน ทำให้รถยนต์ส่วนตัวเป็นตัวเลือกที่สะดวกและจัดการได้ง่ายกว่ามาก
ปัจจัยด้านต้นทุนและมูลค่าที่รับรู้
แม้ว่ารถส่วนตัวจะมีค่าใช้จ่ายสูง แต่เมื่อพิจารณาในภาพรวม ผู้ใช้บางรายรู้สึกว่ามันคุ้มค่ากว่า
- ต้นทุนแฝงของเวลา หากต้องใช้เวลาในการเดินทางนานขึ้นเนื่องจากการเปลี่ยนถ่ายหลายต่อ หรือความล่าช้าที่คาดเดาไม่ได้ ต้นทุนของ "เวลา" ที่เสียไปนั้นอาจสูงกว่าต้นทุนทางการเงินของการขับรถส่วนตัว
- ค่าใช้จ่ายรวมต่อการเดินทาง ในบางกรณีที่ต้องเดินทางพร้อมกันหลายคน (เช่น ครอบครัว) ค่าโดยสารรถสาธารณะรวมกันอาจใกล้เคียงหรือสูงกว่าค่าน้ำมัน/ค่าใช้จ่ายในการขับรถส่วนตัว
- สถานะทางสังคม สำหรับบางกลุ่ม รถยนต์ส่วนตัวยังคงเป็นสัญลักษณ์ของความสำเร็จและสถานะทางสังคม การใช้รถส่วนตัวจึงเป็นส่วนหนึ่งของการสร้างภาพลักษณ์
ทำความเข้าใจเหตุผล
การที่คนบางกลุ่มไม่ใช้บริการรถสาธารณะ ทั้งที่อยู่ใกล้บ้าน เป็นผลมาจากชุดปัจจัยที่ซับซ้อน ตั้งแต่ความต้องการด้านความสบายส่วนตัว ความน่าเชื่อถือด้านเวลา ไปจนถึงความกังวลด้านความปลอดภัยและสุขอนามัย การแก้ไขปัญหานี้อย่างยั่งยืนจึงต้องอาศัยมากกว่าการสร้างจุดบริการใกล้บ้าน แต่ต้องมุ่งเน้นที่
- การยกระดับคุณภาพบริการ ทำให้รถสาธารณะมีความสะอาด ปลอดภัย มีความตรงต่อเวลา และมีความจุที่เหมาะสม
- การแก้ปัญหาการเชื่อมต่อในระยะสุดท้าย จัดระบบขนส่งขนาดเล็ก เช่น จักรยานเช่า, รถตุ๊กตุ๊กไฟฟ้า, หรือรถรับส่งจากสถานีไปยังซอยบ้าน เพื่อให้การเดินทางราบรื่นตั้งแต่ต้นจนจบ
- การปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐาน สร้างทางเดินเท้าและทางจักรยานที่ปลอดภัย เชื่อมต่อสถานีกับที่พักอาศัยอย่างมีประสิทธิภาพ
การทำความเข้าใจเหตุผลเหล่านี้จะช่วยให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถออกแบบระบบขนส่งสาธารณะที่ดึงดูดใจและตอบโจทย์ความต้องการที่แท้จริงของผู้คนในเมืองได้ดียิ่งขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การลดจำนวนรถส่วนตัวบนท้องถนนได้อย่างยั่งยืนในอนาคต
