ทำไมต้องประโคมย่ำยาม งานพระบรมศพ "พระพันปีหลวง" ต้องทำวันละกี่รอบ

อะไรคือการประโคมย่ำยาม พระราชพิธีพระบรมศพ "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง" ต้องทำวันละกี่รอบ

ในการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง เราจะได้ยินเสียงดนตรีสด เครื่องบรรเลงต่างๆ นานาชนิดบรรเลงเป็นระยะๆ ที่เรียกว่า "ประโคมย่ำยาม"

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

ปชช.ปักหลักสนามหลวงรอเข้าถวายสักการะพระบรมศพพรุ่งนี้เช้า

"สี จิ้นผิง" ส่งสาส์น แสดงความเสียใจ "สมเด็จพระพันปีหลวง" สวรรคต

การแต่งกาย "ชุดไทยพระราชนิยม" ที่ถูกต้อง ในงานพระราชพิธีพระบรมศพ

การประโคมย่ำยาม ถือเป็นราชประเพณีโบราณ ในการบรรเลงดนตรีไทย สำหรับในพระราชพิธีพระบรมศพหรือพระศพของเจ้านาย เป็นเครื่องประกอบพระบรมราชอิสริยยศ พระราชอิสริยยศ ขององค์พระมหากษัตริย์ ตลอดจนพระบรมวงศานุวงศ์

นอกจากนี้ ยังถือเป็นสัญญาณการบอกยามหรือเวลาให้ทราบกำหนดเวลาการปฏิบัติหน้าที่ แต่เดิมใช้วงสังข์แตร ปี่ไฉน และกลองชนะของงานเครื่องสูง สำนักพระราชวังเพียงวงเดียว โดยมีเจ้าพนักงานแต่งกายด้วยชุดโบราณราชประเพณีสีแดง เป็นเจ้าพนักงานประโคมตามพระราชอิสริยยศ มีกำหนดประโคม 8 ยามต่อวัน หรือ 3 ชั่วโมงประโคมหนึ่งรอบ ซึ่งตามโบราณเรียกว่า การประโคมตลอดทั้งคืนทั้งวัน โดยเริ่มตั้งแต่เวลา 06.00 นาฬิกา ถึง 03.00 นาฬิกา ของอีกวันหนึ่ง ในส่วนของการพระราชพิธี พระบรมศพของพระมหากษัตริย์นั้นจะมีการกระทั่งมโหระทึกด้วย

ในพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประโคม 6 ยามต่อวัน โดยให้งดไว้ 2 เวลา คือรอบเที่ยงคืน และ 3 นาฬิกา และได้เพิ่มวงปี่พาทย์นางหงส์เครื่องใหญ่ของกลุ่มดุริยางค์ไทย สำนักการสังคีต กรมศิลปากร ประโคมต่อจากวงสังข์ แตร ปี่ไฉน และกลองชนะของงานเครื่องสูงของสำนักพระราชวัง ตามพระราชประสงค์ของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ให้นำวงปี่พาทย์นางหงส์เข้าร่วมประโคมย่ำยามในงานพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในระชกาลที่ 8 และรัชกาลที่ 9 เป็นครั้งแรก เรื่อยมาจนถึงพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

สาเหตุที่เรียกว่าปี่พาทย์นางหงส์นั้น เรียกตามหน้าทับที่ใช้ตีประกอบเพลงชุดนี้คือ หน้าทับนางหงส์ จึงเรียกชื่อวงประกอบด้วย ปี่ชวา ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก กลองทัด และฉิ่ง และเรียกชื่อเพลงเรื่องนี้ว่า วงปี่พาทย์นางหงส์และเพลงเรื่องนางหงส์ เพลงเรื่องนางหงส์ ประกอบด้วยชื่อเพลงที่เรียงลำดับการบรรเลง ดังนี้

1. เพลงพราหมณ์เก็บหัวแหวน

2. เพลงสาวสอดแหวน

3. เพลงแสนสุดสวาท หรือเพลงกระบอกทอง

4. เพลงแมลงปอทอง หรือเพลงคู่แมลงวันทอง

5. เพลงแมลงวันทอง

สำหรับขั้นตอนการประโคมเริ่มต้นด้วย เจ้าพนักงานประโคม สังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ด้วยเพลง สำหรับบท ประโคมจบ ปี่ไฉน เปิง และกลองชนะ ประโคมด้วยเพลง พญาโศกลอยลม จบแล้ว สังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ประโคมรับด้วยเพลง สำหรับบท อีกรอบหนึ่ง จบแล้ว ปี่ไฉน เปิง และกลองชนะ ประโคมด้วยเพลง พญาโศกลอยลม อีกครั้งหนึ่ง จบแล้ว สังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ประโคมด้วยเพลงสำหรับบท

และเมื่อจบการประโคม สังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ปี่ไฉน และกลองชนะแล้ว วงประโคมลำดับที่ 2 คือ วงปี่พาทย์นางหงส์ ประโคมเพลงเรื่องนางหงส์ เป็นลำดับสุดท้าย เมื่อประโคมจบถือว่าเป็นการเสร็จสิ้นการประโคมย่ำยาม 1 ครั้ง

ขอบคุณภาพ : สำนักการสังคีต กรมศิลปากร

คอนเทนต์แนะนำ

ความสัมพันธ์ สนิทกัน (อยู่ฝ่ายเดียว) ระวังใจพังบางความสนิทมีวันหมดอายุ

เข้าสังคมเก่งแต่ทำไมยังรู้สึก “เหงา” ถอดรหัสความเหงาของคนมีเพื่อนเยอะ!

สมองเสื่อม กับ โรคอัลไซเมอร์ เหมือนกันหรือเปล่า ขี้ลืมแบบไหนผิดปกติ