โดยปกติแล้วมนุษย์เราจะคุ้นชินกับการเห็นวงแหวนของดาวเสาร์ที่มีความสวยงาม ถ้าหากวันหนึ่ง "วงแหวน" หลุดหายไป เราจะยังคุ้นชินกับมันหรือไม่? ในปี ค.ศ. 1610 "กาลิเลโอ" ใช้กล้องโทรทรรศน์ที่ประดิษฐ์ขึ้นเองส่องไปที่ดาวเสาร์ครั้งแรก และเห็นสิ่งที่ดูคล้าย "หู" ยื่นออกมาจากด้านข้างของดาว แต่เขาไม่รู้ว่าคืออะไร ต่อมาในปี ค.ศ. 1612 "หู" ที่ว่านั้นก็หายไปอย่างลึกลับ กลายเป็นปริศนาใหญ่ในยุคนั้น
ปัจจุบันเราได้คำตอบแล้วว่า "หู" ที่กาลิเลโอเห็น จริง ๆ แล้ว ก็คือวงแหวนของดาวเสาร์นั่นเอง และเหตุผลที่วงแหวนนั้นหายไป เป็นเพราะมุมมองจากโลกในขณะนั้น ทำให้เห็นวงแหวนที่บางมากแทบจะไม่ปรากฏให้เห็น คล้ายกับดาวเสาร์ไม่มีวงแหวน ซึ่งเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นตามมุมเอียงของวงแหวนดาวเสาร์ ที่จะเปลี่ยนแปลงไปตามการโคจรรอบดวงอาทิตย์ ซึ่งใช้เวลารอบละประมาณ 29.4 ปี ดังนั้น ทุก ๆ ประมาณ 15 ปี เมื่อมองจากโลกเราจึงจะเห็นดาวเสาร์ปรากฏเสมือน "ไร้วงแหวน" อีกครั้ง
ช่วงวันที่ 23 - 24 มีนาคม 2568 ที่ผ่านมา เป็นช่วงที่วงแหวนดาวเสาร์มีมุมเอียงน้อยที่สุด หรือหากใช้กล้องโทรทรรศน์ส่องไปที่ดาวเสาร์ เราจะแทบไม่เห็นวงแหวนของดาวเสาร์เลย แต่ในช่วงเวลาดังกล่าวดาวเสาร์มีตำแหน่งปรากฏใกล้กับดวงอาทิตย์มาก ส่งผลให้ดาวเสาร์อยู่บนท้องฟ้าในช่วงเวลากลางวัน จึงยากต่อการสังเกตการณ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็ก แต่ปรากฏการณ์นี้ถือเป็นโอกาสสำคัญในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงมุมเอียงและโครงสร้างของวงแหวนดาวเสาร์ในระนาบต่าง ๆ
ภาพนี้ถ่ายจากกรุงบราซิเลีย ประเทศบราซิล แสดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจน โดยเริ่มจากภาพดาวเสาร์ในปี 2020 ที่เห็นวงแหวนได้อย่างชัดเจน จนถึงภาพสุดท้ายเป็นช่วงต้นปี 2025 แทบมองไม่เห็นวงแหวนของดาวเสาร์ ราวกับว่าดาวเสาร์ไร้วงแหวน
ขอบคุณ : NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ / ศุภกร เขียวหวาน (เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์)
Advertisement