- หน้าแรก |
- ข่าว |
- พระราชสำนัก
ไขความหมายและความสำคัญ การบำเพ็ญกุศลในวาระ ๗ วัน ๑๕ วัน ๕๐ วัน ๑๐๐ วัน
เกร็ดความรู้ด้านศาสนาและคติธรรมในงานพระราชพิธีพระบรมศพ ธรรมเนียมการบำเพ็ญกุศลแด่ผู้ล่วงลับในคติพุทธศาสนาและราชประเพณีไทย ไขความหมายและความสำคัญในวาระ ๗ วัน, ๑๕ วัน, ๕๐ วัน และ ๑๐๐ วัน
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ด้วยในคราวประชุมคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 28 ตุลาคม 2568 ที่ประชุมมีมติเห็นชอบในการจัดพิธีบำเพ็ญกุศลและแสดงความอาลัย ในวาระครบ 7 วัน (สัตตมวาร) 15 วัน (ปัณรสมวาร) 50 วัน (ปัญญาสมวาร) 100 วัน (สตมวาร) แห่งการสวรรคต และการจัดกิจกรรมรวมพลังแห่งความภักดี เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทั้งในส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และในต่างประเทศ จัดพิธีบำเพ็ญกุศล ดังนี้
• วันพฤหัสบดีที่ 30 ตุลาคม 2568 ในวาระครบ 7 วัน (สัตตมวาร)
• วันศุกร์ที่ 7 พฤศจิกายน 2568 ในวาระครบ 15 วัน (ปัณรสมวาร)
• วันศุกร์ที่ 12 ธันวาคม 2568 ในวาระครบ 50 วัน (ปัญญาสมวาร)
• วันเสาร์ที่ 13 มกราคม 2569 ในวาระครบ 100 วัน (สตมวาร)
ไขความหมายวาระ ๗, ๑๕, ๕๐ และ ๑๐๐ วัน
พระพรหมวชิรปัญญาจารย์ (ทองดี สุรเตโช, ป.ธ.๙, ราชบัณฑิต) เจ้าอาวาสวัดราชโอรสาราม เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมกิตติวงศ์ ได้อธิบายความหมายของคำว่า สัตตมวาร ปัณรสมวาร ปัญญาสมวาร และสตมวาร เป็นคำบาลี–สันสกฤต หมายถึง การครบกำหนดระยะเวลาของเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่ง ซึ่งในบริบทของพิธีกรรมศพ หมายถึง “การทำบุญครบวาระ” เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ถึงแก่กรรม
ความหมายและลำดับของวาระการทำบุญ
ในทางพระพุทธศาสนาเชื่อกันว่าหลังความตาย วิญญาณของผู้ล่วงลับจะยังคงอยู่ในภพภูมิชั่วคราวก่อนจะไปเกิดในภพภูมิใหม่ตามกรรม วิญญาณจึงสามารถรับอานิสงส์จากการบำเพ็ญกุศลของผู้เป็นญาติได้ การจัดพิธีบำเพ็ญกุศลในวาระต่าง ๆ จึงมีนัยสำคัญในการส่งเสริมบุญกุศลแก่ดวงวิญญาณ และเป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทีของผู้มีชีวิตต่อผู้ล่วงลับโดยทั่วไป ครอบครัวชาวพุทธจะจัดให้มีการสวดพระอภิธรรมตั้งแต่คืนแรกของการถึงแก่กรรมและทำบุญอุทิศส่วนกุศลเมื่อครบ ๗ วัน ๑๕ วัน ๕๐ วัน และ ๑๐๐ วัน ตามลำดับ
พิธีกรรมประกอบด้วย การถวายภัตตาหาร การสวดพระพุทธมนต์ การกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศล และการแสดงธรรมเทศนา ซึ่งอาจจัด ณ วัด หรือที่บ้าน ตามความเหมาะสมของแต่ละครอบครัว จากหนังสือ “ธรรมเนียมปฏิบัติเกี่ยวกับการจัดงานพระบรมศพ” โดยกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ได้อธิบายเรื่องพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลสตมวาร ไว้ว่า การจัดพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลสตมวาร (100 วัน) ถือเป็นวาระสำคัญที่สุดวาระหนึ่งในการบำเพ็ญพระราชกุศลถวายพระบรมศพ การทำบุญอุทิศถวายพระราชกุศลในช่วงนี้ โดยเฉพาะในวันครบรอบ 100 วัน (สตมวาร) จึงเปรียบเสมือนการส่งบุญเพื่อหนุนนำให้ดวงพระวิญญาณได้ไปสู่สุคติภูมิหรือ “สวรรคาลัย”
“พระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลสตมวาร” ของราชวงศ์ไทยนั้น ยึดถือสืบต่อกันมาด้วยความเคร่งครัดตามโบราณราชประเพณี อันมีรากฐานจากคติสมมติเทพ เป็นการแสดงออกถึงความจงรักภักดี ความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ และเทิดทูนพระเกียรติยศสูงสุดแด่พระมหากษัตริย์หรือพระบรมวงศ์ผู้เสด็จสู่สวรรคาลัย ณ เขาพระสุเมรุ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แห่งแดนทิพย์ในคติไตรภูมิ เป็นการสืบสานขนบธรรมเนียมราชสำนักที่ผสมผสานหลักพระพุทธศาสนาเข้ากับวัฒนธรรมไทยอย่างวิจิตรและลึกซึ้ง
ความต่อเนื่องของศรัทธาและคุณค่าทางจิตใจ
พิธีทำบุญในวาระ ๗ วัน ๑๕ วัน ๕๐ วัน และ ๑๐๐ วัน มิได้เป็นเพียงขนบธรรมเนียมทางศาสนาที่สืบต่อกันมาเท่านั้น หากยังเป็นวัฒนธรรมที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างคนเป็นกับคนตาย รวมถึงเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญู ความระลึกถึง และความเชื่อในอำนาจแห่งบุญกุศล ที่เชื่อว่าสามารถเกื้อหนุนดวงวิญญาณให้ไปสู่ภพภูมิที่ดี
พร้อมกันนั้น ยังเป็นช่วงเวลาแห่งการเยียวยาจิตใจของผู้ที่ยังอยู่ ให้ค่อย ๆ ยอมรับและทำใจต่อการสูญเสียได้ ธรรมเนียมการบำเพ็ญกุศลในวาระต่าง ๆ จึงเป็นประเพณีที่ผสมผสานทั้งคติธรรม ความเชื่อ และคุณค่าทางจิตใจของพุทธศาสนิกชนไทย อันเป็นรากฐานทางวัฒนธรรมที่ดำรงอยู่คู่สังคมไทยมาช้านาน
ในส่วนของการบำเพ็ญพระราชกุศล อุทิศถวายแด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ยังจัดให้มีการบำเพ็ญพระราชกุศลไปจนกว่าจะถึงพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ
Advertisement
