สุขภาพดินคือตัวชี้วัดสำคัญของความมั่นคงด้านอาหาร และระบบนิเวศน์ กรมพัฒนาที่ดิน โดยกองสำรวจดินและวิจัยทรัพยากรดิน จึงเดินหน้าพัฒนาฐานข้อมูลดินของประเทศ ล่าสุดได้สำรวจดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนครอบคลุมทั่วประเทศแล้วเสร็จ พร้อมเผยแพร่ข้อมูลเพื่อใช้ประโยชน์ในการวางแผนอนุรักษ์ดินและน้ำ
สุขภาพดินสะท้อนความสามารถของดินในการทำหน้าที่เชิงนิเวศ ไม่ว่าจะเป็นความอุดมสมบูรณ์ การกักเก็บและการดูดซับน้ำ ตลอดจนการเป็นแหล่งอาศัยของความหลากหลายทางชีวภาพ ดินที่มีสุขภาพดี จะช่วยให้พืชเจริญเติบโตได้ดี แข็งแรง ทำให้การผลิตทางการเกษตรมีความมั่นคง ในทางตรงกันข้าม หากดินเสื่อมโทรม ย่อมทำให้พืชอ่อนแอ ผลผลิตลดลง และเพิ่มความเสี่ยงต่อการขาดทุนของเกษตรกรซึ่งการประเมินสุขภาพดินทำได้ผ่านตัวชี้วัดทั้ง 3 มิติ ได้แก่ ด้านเคมี เช่น ค่าปฏิกิริยาดิน ธาตุอาหาร ด้านกายภาพ เช่นโครงสร้างดิน ความสามารถในการซึมผ่านของน้ำ และด้านชีวภาพ เช่น ปริมาณจุลินทรีย์ ความหลายหลายของสิ่งมีชีวิตในดิน ข้อมูลเหล่านี้สามารถตรวจสอบได้ทั้งภาคสนามและห้องปฏิบัติการ เพื่อนำไปใช้เป็นแนวทางในการจัดการดินให้เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ ในส่วนของการฟื้นฟูสุขภาพดิน กรมพัฒนาที่ดิน ส่งเสริมแนวทางเกษตรยั่งยืน เช่น ลดการไถพรวน เพิ่มการปกคลุมดินด้วยพืชคลุมดิน การปลูกพืชหมุนเวียนเพื่อเพิ่มระบบรากและเลี้ยงจุลินทรีย์ในดิน และการสร้างความหลายหลายของชนิดพืช และสิ่งมีชีวิตในดิน นอกจากการติดตามสุขภาพดินแล้ว กองสำรวจดินและวิจัยทรัพยากรดิน ยังได้ขยายการสำรวจไปสู่พื้นที่ลาดชันเชิงซ้อน หรือ slope complex ซึ่งมีความลาดชัน มากกว่าร้อยละ 35 พื้นที่ดังกล่าวส่วนใหญ่เป็นภูเขาและป่าต้นน้ำ มีความสำคัญต่อการกักเก็บน้ำ ความหลากหลายทางชีวภาพ และการรักษาสมดุลระบบนิเวศ การสำรวจพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนทั่วประเทศ แล้วเสร็จในปี 2566 พบว่าดินมีลักษณะที่แตกต่างกันไป ทั้งวัตถุต้นกำเนิดดิน ความลาดชันของพื้นที่ และพืชพรรณที่ปกคลุม ส่งผลต่อความสามารถในการอุ้มน้ำของดิน การระบายน้ำ และความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของดิน ข้อมูลที่ได้จึงมีความสำคัญต่อการวางแผนการจัดการพื้นที่ การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ และการกำหนดเขตการใช้ที่ดินได้อย่างเหมาะสม ปัจจุบันกองสำรวจดินและวิจัยทรัพยากรดินมีการจัดทำข้อมูลและแผนที่ดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อน มาตราส่วน 1:100,000 โดยสามารถติดต่อขอข้อมูลได้ที่กองสำรวจดินและวิจัยทรัพยากรดิน กรมพัฒนาที่ดิน ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ หรือสายด่วน 1760
ข้อมูลสุขภาพดินและดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนที่กรมพัฒนาที่ดินจัดทำขึ้น จะช่วยสนับสนุนการจัดการทรัพยากรดินของประเทศให้มีประสิทธิภาพ เกษตรกรสามารถลดความเสี่ยง เพิ่มผลผลิตและสร้างความมั่นคง ในระยะยาวพร้อมทั้งรักษาสมดุลของระบบนิเวศและความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม
Advertisement