วันไหว้บ๊ะจ่าง ประวัติความเป็นมาอย่างไร ไหว้วันไหน ไหว้อย่างไร ต้องเตรียมอะไรบ้าง
“บ๊ะจ่าง” ถือเป็นเมนูอาหารเพื่อสุขภาพอย่างหนึ่ง เนื่องจากในห่อของบ๊ะจ่างนั้น ประกอบไปด้วยส่วนประกอบที่มีสารอาหารมากมายหลากหลาย ทั้งโปรตีน คาร์โบไฮเดรต รวมไปถึงสมุนไพร พืชพันธุ์ธัญญาหาร ส่วนใบไม้ที่นำมาห่อบ๊ะจ่างก็มีหลายชนิด เปรียบได้กับการนำสมุนไพรมาประกอบอาหาร และในช่วงเดือน 5 ตามปฏิทินจีน ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการเข้าสู่ช่วงฤดูร้อนในประเทศจีน การเปลี่ยนแปลงฤดูกาลทำให้เจ็บป่วยง่าย จึงนิยมไหว้และรับประทานบ๊ะจ่าง ที่มีคุณค่าทางโภชนาการและยังสอดคล้องกับความเชื่อโบราณว่าเป็นการรำลึกถึงวีรชนผู้ซื่อสัตย์ของจีนด้วย
วันไหว้บ๊ะจ่าง ตรงกับวันไหน
วันไหว้บ๊ะจ่าง ตรงกับวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินจีน (จันทรคติ) ของทุกปี ซึ่งปีนี้ตรงกับวันจันทร์ที่ 10 มิถุนายน 2567
ประวัติความเป็นมา วันไหว้บ๊ะจ่าง
ในสมัยเลียดก๊ก มีบุคคลหนึ่งนามว่า ชีหยวน เป็นนักปราชญ์ที่มีความรู้รอบด้าน ได้รับราชการเป็นขุนนางในสมัยพระเจ้าฉู่หวายอ๋อง ดูแลเหล่าเชื้อพระวงศ์ เป็นที่โปรดปรานของพระเจ้าฉู่หวายอ๋องเป็นอันมาก
ชีหยวนเป็นขุนนางที่ซื่อสัตย์ หลายครั้งที่การทำงานของชีหยวนไปขัดขวางผลประโยชน์โกงกินเมืองของขุนนางกังฉิน พวกเขาจึงรวมตัวกันใส่ร้ายเป่าหูจนพระเจ้าฉู่หวายอ๋องเริ่มเชื่อในเสียงร่ำลือนั้น ต่อมาพระเจ้าฉู่หวายอ๋องสวรรคต รัชทายาทของท่านจึงได้ขึ้นครองราชบัลลังก์แทน พระองค์ได้ทรงหลงเชื่อคำยุยงของเหล่าขุนนางกังฉินจนมีพระบรมราชโองการให้เนรเทศชีหยวนออกจากแคว้น
ชีหยวน เศร้าโศกเสียใจมาก เดินทางรอนแรมมาถึงแม่น้ำเปาะล่อกัง (บางตำราว่าเป็นแม่น้ำแยงซีเกียง) ก่อนตัดสินใจกระโดดน้ำตายในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 พวกชาวบ้านที่รู้ข่าวต่างก็รักและอาลัยในตัวของชีหยวน จึงได้ออกเรือเพื่อตามหาศพของชีหยวน ในขณะที่ค้นหาศพ พวกเขาก็เตรียมข้าวปลาอาหารไปโปรยลงแม่น้ำด้วย เพื่อหลอกล่อให้สัตว์น้ำมากิน จะได้ไม่ไปกัดกินซากศพของชีหยวน
หลังจากนั้นทุกปีเมื่อถึงวันครบรอบวันตายของชีหยวน ต่อมาชาวบ้านคนหนึ่งฝันเห็นชีหยวนมาบอกว่า อาหารที่ชาวบ้านนำไปโปรยเพื่อเป็นเครื่องเซ่นถูกเหล่าสัตว์น้ำกินเสียจนหมดเกลี้ยง จึงแนะนำให้นำอาหารเหล่านั้นห่อด้วยใบไผ่ หรือใบจากก่อนนำไปโยนลงน้ำ สัตว์น้ำเหล่านั้นจะได้นึกว่าเป็นต้นไม้หรืออะไรสักอย่าง จะได้ไม่กินเข้าไป ต่อมาชาวบ้านต้องการให้ชีหยวนได้กินอาหารที่พวกเขาเซ่นให้อย่างอิ่มหนำสำราญ ชีหยวนจึงมาเข้าฝันแนะนำว่าเวลาที่จะนำอาหารไปโยนลงแม่น้ำ ให้ตกแต่งเรือเป็นรูปมังกร เมื่อสัตว์น้ำได้เห็นก็จะนึกว่าเป็นเครื่องเซ่นของพญามังกร จะได้ไม่กล้าเข้ามากิน
ปัจจุบันในฮ่องกง และเกาลูนก็ยังคงมีประเพณีแข่งเรือมังกร คนจีนโบราณยังเชื่อว่าเป็นวันที่เหล่าปิศาจจะออกมาสำแดงเดช จึงต้องมีการป้องกันด้วยการปัดกวาดทำความสะอาดบ้าน และจุดเครื่องหอมรวมทั้งกำยานเพื่อให้บรรยากาศในบ้านสดชื่น ภูตผีปิศาจจะได้ไม่เข้ามากล้ำกราย
วันไหว้บ๊ะจ่าง กุศโลบายโบราณเตือนทุกคนให้ระวังสุขภาพในช่วงรอยต่อของฤดูกาล
ในช่วงเดือน 5 ตามปฏิทินจีน ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการเข้าสู่ช่วงฤดูร้อนในประเทศจีน อากาศเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงจากช่วงฤดูหนาวเข้าสู่อากาศที่เริ่มอุ่นขึ้น ในช่วงนี้ตามหลักการของศาสตร์การแพทย์แผนจีนมองว่า เป็นช่วงเวลาที่ “หยางชี่ : Yang Qi” ขึ้นไปถึงจุดขีดสุด ทำให้อากาศจากอุ่น เป็นค่อยๆ ร้อน ในบางพื้นที่อากาศก็จะร้อนแห้งจนแผดเผาความชื้นที่ผืนดินลอยขึ้นไปในอากาศ ทำให้ช่วงฤดูกาลนี้ลักษณะของอากาศจึงค่อนข้างร้อนชื้น อาหารก็เสียง่าย รวมไปถึงปัญหาสุขภาพทำให้คนที่ไม่ค่อยแข็งแรงเจ็บป่วยได้ง่าย ชาวจีนในสมัยโบราณจึงมีกุศโลบายจัดเทศกาลบ๊ะจ่างขึ้นมาเพื่อเตือนทุกคนให้ระวังสุขภาพในช่วงรอยต่อของฤดูกาลและสภาพอากาศที่ผลกระทบต่อชีวิต
นอกจากนี้ ในวันที่ 5 เดือน 5 ตามความเชื่อของชาวจีน ถือเป็นเดือนแห่งพิษ เดือนที่โชคร้าย เพราะเลข 5 เป็นเลขหยาง เมื่อวันที่ 5 มาบรรจบกับเดือน 5 พลังหยางและพลังหยางจะซ้อนกัน สัตว์มีพิษจะชุกชุม เป็นช่วงที่ผู้คนจะล้มป่วยได้ง่าย และมักเกิดโรคระบาด ในวันดังกล่าวชาวจีนจึงจะรับประทานอาหารเพื่อขับไล่พิษ ซึ่งบ๊ะจ่างเป็นหนึ่งในเมนูที่มีสรรพคุณขับไล่พิษในร่างกาย
วันไหว้บ๊ะจ่าง ฤกษ์ดีไหว้ขอพร เปลี่ยนดวงชะตา
ตามความเชื่อของศาสนาเต๋า วันที่ 5 เดือน 5 เป็นวันที่นางฟ้าและเทพเจ้าต่างๆ จะลงมาบันทึกความดีความชั่วของมนุษย์ ถือเป็นฤกษ์ดีที่จะกราบไหว้ขอพร ซึ่งบ๊ะจ่าง ถือเป็นขนมของการเปลี่ยนแปลงดวงชะตา ชาวจีนจึงนิยมไหว้เทพเจ้าด้วยบ๊ะจ่างในช่วงนี้
วันไหว้บ๊ะจ่าง ไหว้อย่างไร
เทศกาลวันไหว้บะจ่าง คนจีนจะไหว้ในตอนเช้า โดยมีบ๊ะจ่าง, กีจ่าง ซึ่งการไหว้นั้น ไหว้โดยไม่ต้องแกะบ๊ะจ่าง โดยไหว้ที่ตี่จู้เอี๊ยะ หรือศาลเจ้าที่และบรรพบุรุษ
วันไหว้บ๊ะจ่าง ต้องเตรียมอะไรบ้าง
• จัดบ๊ะจ่างที่จะใช้ไหว้เป็นเลขคู่ เช่น 2 ลูก 4 ลูก 6 ลูก หรือ 8 ลูก
• ผลไม้มงคล 5 อย่าง ได้แก่ ส้ม, แอปเปิ้ลแดง, สาลี่, แก้วมังกร, กล้วยหอม
• น้ำชา 5 ถ้วย
• ธูป 5 ดอก เข้าหลัก 5 ธาตุ หรือ โหงวเฮ้ง ของจีน ประกอบด้วย ธาตุดิน ทอง น้ำ ไม้ และไฟ ซึ่งมีส่วนเกี่ยวกับวิถีชีวิตโดยตรง
