ไทม์ไลน์พิพาท "ภูมะเขือ" เหตุผลที่กัมพูชารุกคืบจุดนี้ไม่หยุด

ไทม์ไลน์พิพาท "ภูมะเขือ" เปิดเหตุผลที่กัมพูชารุกคืบหนักหวังยึดครอง แม้เจรจาหยุดยิงโดยไม่มีเงื่อนไขแล้ว ตั้งแต่วันที่ 28 ก.ค. ที่ผ่านมา แต่กัมพูชาละเมิดข้อตกลงหยุดยิง

ภูมะเขือ (Phu Ma Khua) เป็นส่วนหนึ่งของแนวเทือกเขา "พนมดงรัก" และเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญทางทหารบนแนวชายแดน ไทย–กัมพูชา มีเหตุผลหลายด้านที่ทำให้กัมพูชายังหวังยึดพื้นที่ดังกล่าวอย่างหนักหน่วง

ความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ของภูมะเขือ

• ภูมะเขืออยู่ห่างจากปราสาทพระวิหารเพียง ประมาณ 2.8 กิโลเมตร และพื้นที่โดยรอบ ขนาดประมาณ 4.6 ตารางกิโลเมตร จึงสามารถมองเห็นและควบคุมเส้นทางฝั่งปราสาทพระวิหารได้อย่างชัดเจน

• เป็นเนินสูงในแนวเทือกเขาพนมดงรัก จึงเหมาะเป็น ฐานปฏิบัติการทางทหาร เพื่อสอดแนมหรือใช้ยิงสนับสนุนเข้าไปยังฝั่งตรงข้าม หรือควบคุมการเคลื่อนไหวของกองกำลังศัตรู

• ฝั่งกัมพูชาได้สร้างโครงสร้าง เช่น บันได กระเช้า เข้าสู่ยอดภูมะเขือ รวมถึง "วัดแก้วสิกขาคีรีสวาระ" ที่ต่อเชื่อมเส้นทางเสบียงจากฝั่งกัมพูชาไปยังปราสาทพระวิหาร ซึ่งหากควบคุมได้จะสามารถรักษาเส้นทางยุทธศาสตร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• แม้ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (ICJ) ตัดสินให้ปราสาทพระวิหารอยู่ในอำนาจของกัมพูชาในปี พ.ศ. 2505 แต่ไม่ได้ตัดสินพื้นที่โดยรอบ เช่น ภูมะเขือ ทำให้กลายเป็น พื้นที่เทา (Grey zone) ที่ทั้งสองฝ่ายอ้างสิทธิ์ขัดแย้งมาเนิ่นนาน

เหตุผลที่กัมพูชาต้องการยึดภูมะเขือ

• หากกัมพูชาควบคุมภูมะเขือได้ จะได้เปรียบทางยุทธศาสตร์ โดยสามารถ มองและยิงเข้ามายังฝั่งไทย และส่งทหารหรือวัสดุผ่านเส้นทางยุทธศาสตร์เหนือแนวเขาพระวิหาร

• การมีฐานมั่นสูงช่วยเสริม ความได้เปรียบในการป้องกันและการโจมตี ทั้งการตั้งเรดาร์, ส่งเสบียง, หรือเป็นจุดส่งกำลัง

• ยังเป็น สัญลักษณ์ทางการเมืองและวัฒนธรรมด้วย การเข้าไปควบคุมพื้นที่ใกล้ปราสาทพระวิหารจึงมีมิติของประเด็นอำนาจอธิปไตยและความภาคภูมิใจของชาติ

ไทม์ไลน์เหตุการณ์ข้อพิพาทเกี่ยวกับภูมะเขือ

ยุคก่อน (ต้นเหตุจากความขัดแย้งเขตแดน)

• พ.ศ. 2505 (1962) – ICJ ตัดสินให้ปราสาทพระวิหารตกเป็นของกัมพูชา แต่ไม่ระบุภูมะเขือชัดเจน

• พ.ศ. 2543 (2000) – ไทย–กัมพูชา ลงนาม MOU ว่าด้วยการไม่เปลี่ยนแปลงสภาพพื้นที่ก่อนมีการปักปันเส้นที่ชัดเจน (ห้ามสร้างฐานใหม่ในเขตที่ตกลงไม่ได้)

ยุคความตึงเครียดแรก (ปี 2551–2554)

• กัมพูชาสร้างฐานถาวรบนภูมะเขือที่รวมทั้งกระเช้า บันได และเสาเรดาร์ ในช่วงนี้เกิดการปะทะรุนแรงหลายครั้ง ทั้งการใช้อาวุธหนัก เช่น กระสุน BM‑21 และปืนใหญ่ ของทั้งสองฝ่าย

ยุค 2025 (ข้อพิพาทเปิดใหม่)

• 29 พ.ค. – ผบ.ทบ.ของไทยและกัมพูชาเจรจาเพื่อลดความตึงเครียด

• 4–14 มิ.ย. – ไม่มีผลสำเร็จจากการเจรจา ทวิภาคียังคงยกระดับมาตรการและปิดด่านชายแดน กัมพูชาประกาศแบนไทยในหลายด้าน

• 23 ก.ค. 2025 – ทหารไทยได้รับบาดเจ็บจากกับระเบิดใน จ.อุบลราชธานี ไทยปิดด่านชายแดนหลายจุด ดึงทูตกลับ ลดระดับความสัมพันธ์ ทางการไทยประณามกัมพูชา

การสู้รบเต็มรูปแบบ

• 24 ก.ค. 2025 – กัมพูชายิงก่อน #CambodiaOpenedFire กัมพูชาเปิดฉากยิงและใช้อาวุธหนักขึ้นอย่างรุนแรง จุดแรกคือ ตาเมือนธม และขยายไปหลายจังหวัด ฝ่ายทหารไทยตอบโต้เพื่อป้องกันตัว

การโจมตีของกัมพูชาส่งผลให้มีพลเรือนเสียชีวิต บ้านเรือน ร้านค้า โรงเรียน รวมถึง "โรงพยาบาล" ได้รับความเสียหาย

• 25–27 ก.ค. 2025 – การปะทะขยายหลายพื้นที่ เบื้องต้นพลเรือนบาดเจ็บ-เสียชีวิต หลายสิบชีวิต และอพยพมากกว่า 134,000–300,000 คน

การยึดภูมะเขือโดยไทย

• 25–26 ก.ค. 2025 – ทหารไทยยึดภูมะเขือกลับคืนได้ ทหารกัมพูชาเสียชีวิตหลายสิบนาย ตัดโครงสร้างฐานกัมพูชา เช่น กระเช้า และปักธงชาติบนยอดเขา

- เปิดภาพ! ทหารไทย ทำลายกระเช้า-บันได ตัดเส้นทางเขมรขึ้นภูมะเขือ

ข้อตกลงหยุดยิงและการละเมิด

• 28 ก.ค. 2025 เวลาเที่ยงคืน – ข้อตกลงหยุดยิงมีผลบังคับใช้

• 29 ก.ค. 2025 ช่วงเช้า – กัมพูชายังคงยิงเข้ามาในพื้นที่ภูมะเขือ (และซำแต) จนถึงเช้า ฝ่ายไทยประณามว่าเป็นการละเมิดข้อตกลงอย่างจงใจ

- กต. ไทยชี้ กัมพูชายังไม่หยุด! ยิงปืนเล็ก-จุดระเบิดมือ ภูมะเขือไม่สงบ

จากเหตุการณ์นี้ เห็นได้ชัดว่า ภูมะเขือ เป็นพื้นที่ที่มีทั้งมิติการควบคุมชายแดน การสื่อสารอาวุธ การชิงอำนาจเชิงภูมิรัฐศาสตร์ และกลายเป็นจุดภักดีชาติทั้งสองฝ่าย ในการขับเคลื่อนนโยบายภายในและภายนอกในช่วงวิกฤต

อ้างอิง

- Reuters, “Thailand F-16 jet deployed against Cambodian forces as border clash escalates”

- Reuters, “Thai-Cambodian fighting extends into third day, Malaysia urges ceasefire”

- Reuters, “Guns fall silent on Thai-Cambodia border as commanders seek to uphold truce”

- Al Jazeera, “What we know about clashes on the Thai-Cambodian border”

- The Guardian, “Thailand-Cambodia border clashes live updates”,

- AP News, “Thailand-Cambodia conflict escalates amid territorial claims”

- Wikipedia, “2025 Cambodia–Thailand border conflict”