ราหูอมอาทิตย์ คืออะไร ความเชื่อโบราณ และความหมายทางดาราศาสตร์

สุริยุปราคา 22 กันยายน 2568 ราหูอมอาทิตย์ ความเชื่อโบราณ ลางร้าย และความหมายทางดาราศาสตร์

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

เปิดภาพ สุริยุปราคาเต็มดวง NARIT เผย จะเกิดอีกครั้งในปี 2570 เห็นได้ในไทย ทุกพื้นที่

สุริยุปราคา เต็มดวง 8 เม.ย.67 ยืนยัน ยังไม่มีรายงานเรื่อง พายุสุริยะ ส่งผลกระทบกับโลก

“ซินแสเข่ง” ผ่านดวง เม.ย.-พ.ค. “ดุ ตาย” ประเทศไทยวิปโยค

“ราหูอมอาทิตย์” เป็นคำที่ฝังรากอยู่ในวัฒนธรรมไทยและชุมชนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มาอย่างยาวนาน สื่อถึงภาพเหตุการณ์ฟ้าดับกลางวันแสก ๆ ที่คนโบราณเห็นด้วยตาเปล่าและอธิบายผ่านระบบความเชื่อและศาสนา ขณะเดียวกัน ในเชิงวิทยาศาสตร์ ปรากฏการณ์นี้ก็คือสิ่งที่เรารู้จักกันดีในชื่อ สุริยุปราคา ซึ่งเกิดขึ้นจากตำแหน่งสัมพันธ์ของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลก

1. ความเชื่อโบราณ : “ราหูอมอาทิตย์” และลางร้าย

ในคติไทยและคติฮินดู ราหูเป็นเทพยักษ์ที่เคยลักกินน้ำอมฤตเพื่อให้ตนเป็นอมตะ แต่ถูกพระอาทิตย์และพระจันทร์ฟ้องพระนารายณ์ ขว้างจักรตัดขาดสองท่อน ร่างกายสลายไป แต่เศียรยังคงมีชีวิตอยู่เพราะน้ำอมฤต ราหูจึงพยาบาทและคอย “กลืน” พระอาทิตย์และพระจันทร์เมื่อถึงคราวเหมาะสม

ในสังคมไทยโบราณ การเกิดสุริยุปราคา (ราหูอมอาทิตย์) หรือจันทรุปราคา (ราหูอมจันทร์) มักถูกมองว่าเป็น ลางร้าย หรือ “อาเพศ” ดังนั้นจึงมีพิธีกรรมตีเกราะ เคาะกลอง ยิงปืน จุดประทัด หรือเป่าเครื่องดนตรี เพื่อขับไล่ราหูให้คายพระอาทิตย์ออกมา

2. ความหมายทางดาราศาสตร์ : สุริยุปราคา

ปรากฏการณ์ “ราหูอมอาทิตย์” ก็คือ สุริยุปราคา (Solar Eclipse) ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อ ดวงจันทร์เคลื่อนเข้ามาบังแสงอาทิตย์บางส่วนหรือทั้งหมดจากมุมมองบนโลก

ชนิดของสุริยุปราคา ได้แก่

• สุริยุปราคาเต็มดวง (Total Solar Eclipse) : ดวงจันทร์บังดวงอาทิตย์ทั้งดวง ทำให้ท้องฟ้ามืดลงชั่วคราวเหมือนกลางคืน

• สุริยุปราคาบางส่วน (Partial Solar Eclipse) : ดวงจันทร์บังเพียงบางส่วนของดวงอาทิตย์

• สุริยุปราคาวงแหวน (Annular Solar Eclipse) : ดวงจันทร์บังตรงกลาง แต่ขอบดวงอาทิตย์ยังโผล่ออกมาเป็นวงแหวนไฟ เนื่องจากตำแหน่งดวงจันทร์อยู่ห่างโลกเกินไป จนปรากฏเล็กกว่า

สุริยุปราคาไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยในที่ใดที่หนึ่งบนโลก เพราะต้องอาศัยเงื่อนไขเฉพาะ ได้แก่ การเรียงตัวของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และโลกบนระนาบเดียวกัน และต้องเกิดในช่วง ดวงจันทร์ใหม่ (วันดับ) เท่านั้น

ทั้งนี้ นักดาราศาสตร์ยังใช้สุริยุปราคาเป็นโอกาสศึกษาบรรยากาศรอบดวงอาทิตย์ เช่น โคโรนา (Corona) ที่ปกติไม่สามารถมองเห็นได้จากโลก

3. การเชื่อมโยง “ความเชื่อ” และ “วิทยาศาสตร์”

แม้ปัจจุบันเราจะเข้าใจว่าสุริยุปราคาเป็นเหตุการณ์ทางธรรมชาติที่สามารถคำนวณล่วงหน้าได้อย่างแม่นยำ แต่ความเชื่อเรื่อง “ราหูอมอาทิตย์” ยังคงปรากฏในพิธีกรรมและวัฒนธรรมไทย เช่น การไหว้ราหู หรือการใช้ราหูเป็นสัญลักษณ์ทางโหราศาสตร์

นักมานุษยวิทยามองว่า ความเชื่อเหล่านี้เป็น “เครื่องมือของสังคม” ในการตีความสิ่งที่ควบคุมไม่ได้ เมื่อโบราณไม่เข้าใจวิทยาศาสตร์ พวกเขาจึงใช้ความเชื่ออธิบายและทำให้ผู้คนรู้สึกว่ามีวิธีป้องกันหรือตอบโต้ เช่น การเคาะกลองเพื่อไล่ราหู

4. มุมมองปัจจุบัน

ทุกวันนี้ สุริยุปราคาเป็นหนึ่งในปรากฏการณ์ที่ดึงดูดนักวิทยาศาสตร์และนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก ผู้คนรอชมด้วยความตื่นเต้น ไม่ใช่ความหวาดกลัวเหมือนในอดีต ขณะเดียวกัน ความเชื่อเรื่องราหูก็ยังเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนโลกทัศน์ของบรรพบุรุษ และยังคงถูกนำมาใช้ในเชิงสัญลักษณ์ ศิลปะ พิธีกรรม และโหราศาสตร์

อ้างอิง

- National Aeronautics and Space Administration (NASA). (2024). Solar Eclipses for Beginners. NASA Eclipse Web Site. https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEhelp/SEhelp.html

- สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.). (2562). สุริยุปราคา: เมื่อดวงอาทิตย์ถูกบดบัง. https://www.nstda.or.th

- Chatterjee, M. (2019). Rahu in Hindu Mythology: Symbolism and Cultural Interpretations. Journal of South Asian Studies, 35(2), 112-129.

- Holbrook, J. C. (2008). Eclipses in Cross-Cultural Perspective. Astronomy Education Review, 7(1), 46-53.

คอนเทนต์แนะนำ

วิธีสังเกต "มะเร็งลำไส้" ภัยร้ายวัยหนุ่มสาวที่คร่าชีวิตคนไทยมากที่สุด

เปิดรับสมัครหญิงไทย ทำงานนวดแผนไทยในมาเลเซีย รายได้ดี สวัสดิการครบ

สุนัขพิตบูลกับเด็กเล็ก ความรัก ซื่อสัตย์ และกฎเหล็กที่ห้ามมองข้าม