มาลัยร้อยมาลาดอกมะลิ แทนรักที่พิสุทธิ์ดุจสีขาว
นำมามอบให้แม่แลเพริศพราว เมื่อถึงคราวสิบสองสิงหามา
12 สิงหามคม วันแม่แห่งชาติ ดอกมะลิ ความหมาย ความรักอันบริสุทธิ์ที่ปราศจากข้อแม้และเงื่อนไข แทนคำว่า "แม่" ได้อย่างลึกซึ้ง สีขาวของดอก แสดงถึง “รักที่บริสุทธิ์” มะลิซ้อนที่ออกดอกตลอดปี กลิ่นที่หอมแรงและทนทาน สื่อได้ถึง “ความรักที่ยาวนาน ไม่เสื่อมคลาย”และลักษณะกลีบ ที่เรียงซ้อนอัดแน่นโดยปลายกลีบห่อเข้ากลางดอก ก็สื่อถึง “อ้อมแขนของแม่ที่โอบลูกน้อยไว้”
ในปี พ.ศ. 2519 คณะกรรมการอำนวยการสภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ กำหนดให้วันที่ 12 สิงหาคมของทุกปี ซึ่งตรงกับวันคล้ายวันพระราชสมภพของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ให้เป็นวันแม่แห่งชาติ นับตั้งแต่วันนั้น มะลิซ้อน ก็กลายเป็นสัญลักษณ์ของวันแม่ด้วยความหมายที่เปี่ยมล้นด้วยความรัก
ประโยชน์ของ มะลิ
มะลิ (Jasminum sambac) เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม เป็นพันธุ์ดั้งเดิมที่นำเข้าจากต่างประเทศปลูกในประเทศไทยเมื่อต้นสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยนิยมใช้ปลูกในกระถางเพื่อบูชาพระ ดอกใช้ร้อยมาลัย เป็นเครื่องสักการะบูชา กลิ่นหอมของดอกใช้อบขนม อีกทั้งดอกสดใช้ลอยน้ำดื่ม และด้วยเคมีในพืชของมะลิ ทางการแพทย์พื้นบ้านใช้เป็นสมุนไพรในการรักษาและบรรเทาโรค เช่น
ดอก ใช้เข้ายาหอม แก้หืด บำรุงหัวใจ
ใบ ใช้แก้ไข้ ปวดท้อง แก้ฟกช้ำ โรคทางผิวหนัง บำรุงสายตา
ราก ใช้แก้ร้อนใน ขับประจำเดือน
ไม่ใช่แค่ในประเทศไทยเท่านั้น แพทย์พื้นบ้านของอินเดียยังใช้ต้นมะลิทั้งต้นผสมกับฝิ่นรักษาโรครำมะนาด สาธารณรัฐประชาชนจีนนิยมใช้ดอกมะลิอบชา (tea) เพื่อให้มีกลิ่นหอม ซึ่งกลิ่นหอมดังกล่าวมาจากองค์ประกอบทางเคมีหลายชนิด โดยเฉพาะในดอกมะลิสด มีน้ำมันหอมระเหยที่เรียกว่า Jasmine oil ที่นิยมใช้ประโยชน์ทางด้านการบำบัดด้วยกลิ่นหอม หรือที่เรียกว่าสุวคนธบำบัด ส่งผลต่ออารมณ์ ทำให้รู้สึกอบอุ่น คลายกังวล ลดอาการซึมเศร้า ปวดศรีษะ จึงมีการต่อยอดใช้แต่งกลิ่นในน้ำหอม และเครื่องสำอางอีกมากมาย
นอกจากมะลิทั่วไป หรือ มะลิซ้อน ที่เราคุ้นตาและเป็นสัญลักษณ์ของวันแม่แล้ว ยังมีมะลิอีกหลากหลายพันธุ์ที่มีกลิ่นหอมไม่แพ้กัน และมีลักษณะที่โดดเด่นแตกต่างกันไป เช่น
มะลิที่เป็นทั้งดอกและเป็นทั้งผัก อย่างมะลิวัลย์หรือผักแส้ว ชาวบ้านภาคเหนือมักจะเด็ดยอดอ่อนใส่แกง
มะลิที่ให้ดอกดก อย่างมะลิหลวง มะลุลี มะลิงาช้าง
มะลิที่มีกลิ่นหอมแรง อย่างมะลิไส้ไก่ มะลิภูหลวง มะลิไส้ไก่ก้านแดง
มะลิที่เป็นพุ่มสวยงามและใช้เป็นไม้กระถาง เช่น มะลิสยาม มะลิซ้อน มะลิลา
มะลิที่ไม่ใช่สีขาว..แต่เป็นสีเหลือง เช่น มะลิพริมโรส มะลิเหลือง มะลิหอมละไม มะลิชัยชนะ เป็นต้น
อ้างอิงบทกลอน : คีตากะ
ข้อมูลดอกมะลิ : อุทยานหลวงราชพฤกษ์
